Η υπνική άπνοια και οι επιπτώσεις της έγιναν γνωστές σχετικά πρόσφατα. Ήταν τη δεκαετία του '70 που αυτή η πάθηση τράβηξε για πρώτη φορά την προσοχή του ιατρικού κόσμου, αν και δεν ήταν καθόλου σπάνια ακόμα και τότε. Οι διακοπές της αναπνοής θεωρούνταν ως τότε ακίνδυνες κι αθώες.
Η σχέση μεταξύ του δυνατού ροχαλητού, των διακοπών της αναπνοής και των συμπτωμάτων κι επιπτώσεων του συνδρόμου υπνικής άπνοιας (όπως η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι πονοκέφαλοι, η κατάθλιψη, ς η υπέρταση, το εγκεφαλικό επεισόδιο και το έμφραγμα του μυοκαρδίου), είναι ακόμη υπό διερεύνηση.
Διαβάστε περισσότερα σχετικά με τυπικά συμπτώματα, τις αιτίες και τις θεραπευτικές επιλογές για την της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Εάν έχετε αντιληφθεί κάποια από τα συμπτώματα όπως κόπωση ή υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κλινική ύπνου για διερεύνηση. Προπάντων εάν ο/η σύντροφός σας έχει παρατηρήσει διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας και δυνατό ροχαλητό. Κι αυτό γιατί η αναπνευστική διαταραχή είναι εύκολο να διαγνωσθεί και μπορεί να αντιμετωπιστεί. Όσο νωρίτερα, τόσο το καλύτερο.
Πολλοί άνθρωποι οι οποίοι πάσχουν από σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (ΣΑΥΑ) δεν το γνωρίζουν. Οι περισσότεροι από αυτούς γνωρίζουν μόνο ότι ροχαλίζουν, αλλά δεν θεωρούν ότι είναι κάτι σοβαρό. Ωστόσο, στην περίπτωση της υπνικής άπνοιας, το ροχαλητό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Εάν επίσης το ροχαλητό συνδυάζεται με κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας θα πρέπει οπωσδήποτε να σκεφτείτε το ενδεχόμενο του συνδρόμου αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Πολλές φορές η αποφρακτική υπνική άπνοια (ΑΥΑ) αποκαλείται απλά υπνική άπνοια. Αυτό συμβαίνει επειδή η ΑΥΑ είναι, με διαφορά, η πιο συχνή μορφή υπνικής άπνοιας(8).Δυστυχώς η αποφρακτική υπνική άπνοια (ΑΥΑ) είναι αρκετά συχνή πάθηση και μπορεί να είναι θανατηφόρα εάν δεν αντιμετωπιστεί.
Η ΑΥΑ αντιπροσωπεύει πάνω από το 90% όλων των περιπτώσεων υπνικής άπνοιας. Η αύξηση της συχνότητας της ΑΥΑ σχετίζεται με τη ραγδαία αύξηση της παχυσαρκίας. Κι αυτό γιατί η παχυσαρκία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου. Επίσης, το κάπνισμα, τα υπνωτικά χάπια και η κατανάλωση αλκοόλ ευνοούν την εμφάνιση απνοιών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οι άνδρες έχουν υψηλότερο κίνδυνο, κι ο κίνδυνος να αυξάνει με την ηλικία. Στις γυναίκες, ο κίνδυνος αυξάνεται προπάντων μετά την εμμηνόπαυση.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι υπάρχει και μια άλλη μορφή υπνικής άπνοιας: η κεντρική υπνική άπνοια. Αυτή αντιπροσωπεύει περίπου το 5% όλων των περιπτώσεων και είναι επομένως πολύ σπανιότερη. Στην κεντρική υπνική άπνοια, μια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος κάνει τους αναπνευστικούς μύες του θώρακα και του διαφράγματος να μη λειτουργούν κανονικά.
Ο όρος σύνδρομο υπνικής άπνοιας (ΣΥΑ) παρεμπιπτόντως δεν αναφέρεται στις ίδιες τις διακοπές της αναπνοής, αλλά στα συμπτώματα αυτών, δηλ. στην έντονη κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, στην ημερήσια υπνηλία. Καθώς η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι η συχνότερη μορφή, αναφέρεται συχνά ως σύνδρομο της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (ΣΑΥΑ).
Στην Ελλάδα πολλές χιλιάδες άνθρωποι πάσχουν σήμερα από αποφρακτική υπνική άπνοια. Ειδικότερα, σε άτομα ηλικίας 60 ετών κι άνω, περίπου ένας στους τρεις άνδρες και μία στις τέσσερις έως πέντε γυναίκες πάσχουν από υπνική άπνοια. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για την απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι η προχωρημένη ηλικία και η παχυσαρκία. Ο κίνδυνος για ΑΥΑ στις γυναίκες είναι χαμηλότερος πριν από την εμμηνόπαυση, αλλά μετά την εμμηνόπαυση αυξάνεται σημαντικά.
Παρά την αυξημένη συχνότητα, η αποφρακτική υπνική άπνοια και οι επικίνδυνες επιπτώσεις της εξακολουθούν να υποεκτιμώνται. Συχνά η υπνική άπνοια παραμένει για πολλά χρόνια αδιάγνωστη. Τα συμπτώματα της συχνά επίσης θεωρούνται ότι είναι ακίνδυνα. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι έως το 80% των περιπτώσεων ΑΥΑ παραμένουν χωρίς θεραπεία.
Εκείνο που κάνει την αποφρακτική υπνική άπνοια επικίνδυνη είναι οι αλλεπάλληλες διακοπές της αναπνοής. Ξανά και ξανά, η αναπνοή σταματάει τη νύχτα διότι οι ανώτεροι αεραγωγοί είναι φραγμένοι. Η απόφραξη των αεραγωγών οδηγεί σε αποκορεσμό οξυγόνου του αίματος, προκαλώντας με τη σειρά της αντίδραση αφύπνισης, η οποία διαρκεί μόνο για χιλιοστά του δευτερολέπτου, αλλά ανοίγει ξανά τους αεραγωγούς αποτρέποντας τον θάνατο από ασφυξία. Τότε απελευθερώνονται ορμόνες του στρες, οι οποίες αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Όλα αυτά μπορούν να συμβαίνουν δεκάδες φορές κάθε νύχτα. Οι επιπτώσεις για τον εγκέφαλο, την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να είναι θανατηφόρες.
Οι ασθενείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται τίποτα – αναφέρουν απλώς μια ανήσυχη νύχτα. Οι σύντροφοι τους είναι εκείνοι(ες) που παρατηρούν το δυνατό ροχαλητό και ενδεχομένως την αγωνιώδη προσπάθεια για αναπνοή τη νύκτα. Οι ίδιοι οι ασθενείς με υπνική άπνοια αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά μόνο το πρωί. Οι περισσότεροι από αυτούς υποφέρουν από χρόνια κόπωση, προβλήματα συγκέντρωσης και μειωμένη μνήμη. Τους παίρνει ο ύπνος κάθε τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας, ακόμη και στην οδήγηση αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων. Επιπλέον, η αρχιτεκτονική του ύπνου καταστρέφεται, το οποίο μακροπρόθεσμα μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση και την ψυχική ισορροπία.
Επομένως δεν είναι σπάνιο να συνυπάρχει κατάθλιψη μαζί με υπνική άπνοια. Ο συνδυασμός της κόπωσης και της εξάντλησης με προβλήματα μνήμης, αδυναμία συγκέντρωσης, στυτική δυσλειτουργία, οδηγεί τους ασθενείς να αποσύρονται από χόμπι και δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, καθιστώντας τους πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη. Οι σύντροφοι των ασθενών επιβαρύνονται επίσης. Κάθε νύχτα ανησυχούν αν ο/η σύντροφός τους θα καταφέρει να αναπνεύσει, ενώ ο δικός τους ύπνος επιβαρύνεται από το δυνατό ροχαλητό. Έτσι αφήνουν το κοινό κρεβάτι – θέτοντας σε δοκιμασία τη σχέση τους.
"Οι διακοπές της αναπνοής δημιουργούν συνθήκες στρες στο σώμα. Ο ύπνος γίνεται επιφανειακός και δεν καταφέρνει να ξεκουράζει." Dr. Hohenhorst, AKK Essen
Κάθε διακοπή της αναπνοής προκαλεί μια αντίδραση αφύπνισης και αυτό σημαίνει στρες. Μακροπρόθεσμα, διαταράσσεται σοβαρά η ορμονική ισορροπία και δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για δευτερογενείς παθήσεις, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτης τύπου 2, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή προσβολή. Πολλοί πάσχοντες υποφέρουν επίσης από κατάθλιψη. Όλα αυτά τα επακόλουθα μαζί περιγράφονται ως σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (ΣΑΥΑ).
Η αιτία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας είναι η απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών. Τα ακριβή σημεία της απόφραξης διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή και πρέπει να καθορίζονται μέσω της ενδοσκόπησης του ανώτερου αναπνευστικού υπό φαρμακευτικό ύπνο. Αρκετά συχνά, το σημείο της απόφραξης μπορεί να είναι η ρίζα της γλώσσας η οποία γίνεται να γλιστρήσει προς τα πίσω και να φράξει τον αεραγωγό ιδίως στις μεγαλύτερες ηλικίες. Αυτός είναι κι ένας λόγος για τον οποίο η υπνική άπνοια αυξάνεται με την ηλικία.
Η τυπική θεραπεία για την υπνική άπνοια είναι ο αερισμός θετικής πίεσης με μάσκα CPAP. Ωστόσο, αρκετοί ασθενείς δεν μπορούν να συμμορφωθούν στη χρήση της σε βάθος χρόνου. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η συμμόρφωση είναι περίπου στο 50%(12)(13). Συνεπώς, η θεραπεία με μάσκα CPAP αποτυγχάνει σε πολλές περιπτώσεις, διότι οι ασθενείς δεν τη χρησιμοποιούν επαρκώς. Μια πολλά υποσχόμενη εναλλακτική λύση είναι ο γλωσσικός βηματοδότης.
Στην αποφρακτική υπνική άπνοια, η αναπνοή σταματάει πολλές φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου επειδή οι ανώτεροι αεραγωγοί αποφράσσονται. Όταν οι αεραγωγοί φράξουν, η τροφοδοσία οξυγόνου σταματά για σύντομο χρονικό διάστημα (άπνοια). Αλλά ακόμα και εάν οι αεραγωγοί δεν φράξουν τελείως αλλά μερικώς, η τροφοδοσία οξυγόνου εξακολουθεί να είναι μειωμένη σε σημαντικό βαθμό (υπόπνοια). Η συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα μειώνεται σημαντικά ως αποτέλεσμα των αλλεπάλληλων διακοπών της αναπνοής. Αυτό σημαίνει: Το σώμα δεν τροφοδοτείται επαρκώς με οξυγόνο, το οποίο χρειάζονται όλα τα όργανα και οι ιστοί για παραγωγή ενέργειας.
'Ενας μικρός αριθμός διακοπών της αναπνοής (μέχρι 5 την ώρα) δεν δημιουργεί προβλήματα και θεωρείται φυσιολογικό. Σε ασθενείς με σοβαρού βαθμού αποφρακτική υπνική άπνοια, μπορεί να γίνοται πολλές δεκάδες διακοπές της αναπνοής την ώρα.
Οι διακοπές της αναπνοής συμβαίνουν επειδή το μυϊκό σύστημα χαλαρώνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Υπό ορισμένες συνθήκες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική στένωση των ανώτερων αεραγωγών. Κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζουν οι μυς της γλώσσας, με τελικό αποτέλεσμα να μπορεί να γλιστρήσει μέσα στον φάρυγγα όταν χαλαρώσει.
Τα πρώτα σημάδια της ΑΥΑ, όπως το δυνατό ροχαλητό, οι διακοπές της αναπνοής, η έντονη κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι πρωινοί πονοκέφαλοι συχνά θεωρούνται εσφαλμένα ως ακίνδυνα και απλώς ενοχλητικά. Έτσι, η έγκαιρη διάγνωση αυτής της επικίνδυνης διαταραχής του ύπνου συχνά καθυστερεί. Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της υπνικής άπνοιας είναι κρίσιμης σημασίας για τη μείωση προπάντων των καρδιαγγειακών κινδύνων (υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή προσβολή) και επίσης την πρόληψη άλλων πιθανών δευτερογενών παθήσεων, όπως ο διαβήτης τύπου 2 ή η κατάθλιψη. Για να μην αναφέρουμε τις τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις που έχει η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Για πολλά χρόνια, η Helena M. δυσκολευόταν να κάνει ακόμα και απλές καθημερινές δραστηριότητες. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι έπασχε από σοβαρή μορφή υπνικής άπνοιας. Ένας γλωσσικός βηματοδότης μπορεί τώρα να ελαχιστοποιήσει τις διακοπές της αναπνοής της τη νύχτα. Με τη θεραπεία Inspire μπορεί τώρα να απολαύσει ξανά τη ζωή με την οικογένειά της.
Μάθετε περισσότερα
Η διάγνωση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας προκύπτει μετά την εξέταση στο εργαστήριο ύπνου. Επιπλέον, με αυτή την εξέταση προσδιορίζεται η βαρύτητα της πάθησης . Με βάση τον δείκτη άπνοιας-υπόπνοιας (AHI), ο οποίος ποσοτικοποιεί τον αριθμό των επεισοδίων με μειωμένη αναπνευστική ροή ανά ώρα, διακρίνονται τρεις βαθμοί σοβαρότητας:
Οι λόγοι για τους οποίους ορισμένα άτομα εμφανίζουν συχνές παύσεις της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν είναι πλήρως κατανοητοί.
Κεντρικό ρόλο διαδραματίζει το μυϊκό σύστημα. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, το μυϊκό σύστημα χαλαρώνει και, υπό ορισμένες περιστάσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών. Ειδικότερα, οι χαλαρωμένοι μυς της γλώσσας μπορεί να αποφράξουν τον αεραγωγό. Επιπλέον, ορισμένα φάρμακα και το αλκοόλ μπορούν επίσης χαλαρώσουν επιπλέον το μυϊκό σύστημα προάγοντας έτσι το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Μια άλλη αιτία της ΑΥΑ είναι τα ανατομικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή. Έτσι οι διογκωμένες αμυγδαλές και η υπερτροφική σταφυλή και μαλακή υπερώα (ουρανίσκος) μπορούν να συμβάλλουν σε μια στένωση των ανώτερων αεραγωγών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επίσης, μια μικρή κάτω γνάθος (μικρογναθία) ή μια κάτω γνάθος με οπίσθια τοποθέτηση (οπισθογναθία) μπορεί επίσης να εμποδίσουν σημαντικά τη ροή αέρα. Τέλος, σε υπέρβαρα άτομα, εναποθέσεις λίπους στον φάρυγγα μπορεί να κάνουν τον αεραγωγό πιο στενό κι άρα να ευνοήσουν τη γένεση απνοιών.
Η παχυσαρκία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την αποφρακτική υπνική άπνοια. Οι εναποθέσεις λίπους στην περιοχή του φάρυγγα μπορεί να κάνουν τον αεραγωγό πιο στενό κι άρα να ευνοήσουν τη γένεση απνοιών. Πάνω από το 80% όλων των ατόμων με αποφρακτική υπνική άπνοια είναι υπέρβαρα.
Ο κίνδυνος αποφρακτικής υπνικής άπνοιας είναι επίσης εντυπωσιακά υψηλός σε ασθενής με διαβήτη τύπου 2. Ο λόγος πιθανότατα είναι η παχυσαρκία, καθώς οι περισσότεροι διαβητικοί τύπου 2 είναι παχύσαρκοι. Γύρω στο 60% όλων των διαβητικών τύπου 2 εκτιμάται ότι πάσχουν από αποφρακτική υπνική άπνοια.
Η λειτουργική κύρια αιτία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας είναι στην πραγματικότητα πάντα η ίδια· μια λειτουργική αστάθεια των ανώτερων αεραγωγών. Διάφορες αιτίες και παράγοντες κινδύνου οδηγούν σε αυτήν την κατάσταση. Μια από αυτές είναι οι υπερβολικά χαλαροί ή αδύναμοι μύες στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα (π.χ. λόγω παραγόντων κινδύνου όπως μεγαλύτερη ηλικία, φάρμακα, υπνωτικά χάπια, εναποθέσεις λίπους στον φάρυγγα λόγω παχυσαρκίας, ή αλκοόλ), που κάνουν πιο εύκολη την απόφραξη στη ρίζα της γλώσσας. Αυτό ευνοείται περαιτέρω από ανατομικές αιτίες οι οποίες δημιουργούν έναν αεραγωγό πιο στενό όπως π.χ. οι διογκωμένες αμυγδαλές, η μικρογναθία, ο οπισθογναθία, το στραβό ρινικό διάφραγμα ή το πολύ μεγάλο μέγεθος γλώσσας, καθώς και οι εναποθέσεις λίπους στον φάρυγγα.
Ο ύπνος σε ύπτια θέση ευνοεί περαιτέρω την απόφραξη των αεραγωγών. Αυτό συμβαίνει γιατί στην ύπτια θέση (ανάσκελα) ευνοείται λόγω βαρύτητας η απόφραξη του αεραγωγού στη ρίζα της γλώσσας.
Ο τρόπος ζωής, το φύλο και προπάντων η ηλικία διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Ο λόγος είναι ότι το μυϊκό τοίχωμα του αεραγωγού κατά τη διάρκεια του ύπνου γίνεται πιο χαλαρό με την ηλικία, γεγονός το οποίο ευνοεί την απόφραξη του αεραγωγού από τους μύς της γλώσσας. Αυτό επιδεινώνεται περαιτέρω από υπνωτικά χάπια και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι το άγχος, η παχυσαρκία (ΔΜΣ >25kg/m2) και το φύλο, καθώς οι άνδρες επηρεάζονται πιο συχνά. Ή σύμφωνα με τα λόγια του Dr. Hohenhorst από το AKK Essen: "Με κάθε έτος ζωής, και με κάθε επιπλέον κιλό αυξάνεται ο κίνδυνος για υπνική άπνοια."
Η αποφρακτική υπνική άπνοια μπορεί να έχει αυτές τις αιτίες:
"Με κάθε έτος ζωής, και με κάθε επιπλέον κιλό αυξάνεται ο κίνδυνος για υπνική άπνοια." Dr. Hohenhorst, AKK Essen
Ας το διευκρινίσουμε ξανά: Τα συμπτώματα που παρατίθεντα εδώ σχετίζονται αποκλειστικά με την αποφρακτική υπνική άπνοια. Στην κεντρική υπνική άπνοια τα συμπτώματα είναι κατα κανόνα πολύ λιγότερα.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι αρκετά διαφορετική: Συνδέεται με ένα πλήθος συμπτωμάτων και δευτερογενών παθήσεων, τα οποία συνοψίζονται υπό τον όρο σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Ωστόσο, η ΑΥΑ παραμένει αδιάγνωστη για μεγάλο χρονικό διάστημα – και αυτό είναι που την κάνει ύπουλη. Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί προϋπόθεση για αποτελεσματική θεραπεία, η οποία όχι μόνο επαναφέρειί την ποιότητα ζωής των πασχόντων στο φυσιολογικό, αλλά επίσης ελαχιστοποιεί τους σοβαρούς κινδύνους για την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και τον εγκέφαλο. Επομένως, τα πρώτα σημάδια της ΑΥΑ θα πρέπει να λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη, π.χ. παύσεις της αναπνοής, πολύ δυνατό ροχαλητό ή διαρκής κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Οι ίδιοι οι ασθενείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται για πολύ καιρό την υπνική άπνοιά τους. Συχνά είναι ο/η σύντροφος που αντιλαμβάνεται το πρόβλημα πρώτος/η. Το ροχαλητό μπορεί να είναι αθώο, αλλά μπορεί επίσης να αποτελεί σημάδι μιας επικίνδυνης πάθησης. Συνεπώς, θα πρέπει να το λάβετε σοβαρά υπόψη εάν ο/η σύντροφός σας σάς προτρέψει να απευθυνθείτε σε ιατρό. Φροντίστε να διευκρινιστεί εάν το ροχαλητό σας συνδέεται με διακοπές της αναπνοής ή όχι. Τότε θα είστε σίγουροι. Ο/η σύντροφός σας μπορεί επίσης να παρατηρήσει ότι "πετάγεστε" για λίγο κατά τη διάρκεια του ύπνου χωρίς να ξυπνήσετε. Αυτό μπορεί να αποτελεί μια άλλη ένδειξη αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Όπως αναφέρθηκε, οι πάσχοντες από υπνική άπνοια δεν ξυπνούν πραγματικά. Το πρωί μόνο ξυπνούν με ένα αίσθημα εξάντλησης και αισθάνονται κόπωση όλη την ημέρα. Έχουν δυσκολία συγκέντρωσης και η γενική τους απόδοση είναι μειωμένη. Πολλά άτομα με υπνική άπνοια μπορεί να αποκοιμηθούν κατά τη διάρκεια της ημέρας σε περιστάσεις που φυσιολογικά δεν θα έπρεπε π.χ. στην οδήγηση. Γι αυτό αυξάνεται ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων, κι επιπλέον η υπνική άπνοια μπορεί να οδηγήσει στην αφαίρεση της άδειας οδήγησης ενός οδηγού, εφόσον η πάθηση δεν αντιμετωπιστεί με επιτυχία.
Η χρόνια κόπωση και η μείωση της απόδοσης μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα. Πολλοί ασθενείς δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν σε απλά πράγματα όπως τα ψώνια. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση τους. Γι αυτό κι ακολούθως παρουσιάζονται σημάδια κατάθλιψης. Χάνεται η όρεξη για ζωή. Οι σύντροφοι και η οικογένειά τους επιβαρύνονται, το οποίο με τη σειρά του ενισχύει την καταθλιπτική διάθεση. Ένας φαύλος κύκλος.
Αυτά είναι τα συμπτώματα της ΑΥΑ και του συνδρόμου υπνικής άπνοιας:
Οι σύντροφοι των ασθενών με υπνική άπνοια παρατηρούν συχνά ότι το άτομο αποτραβιέται. Παραμελεί χόμπι, φίλους και καθημερινές δραστηριότητες, εξαντλείται γρήγορα. Χωρίς προφανή αιτία, καθώς φαίνεται ότι έχουν κοιμηθεί αρκετά. Συχνά αναρωτιούνται γιατί είναι συνεχώς κουρασμένοι παρά τον φαινομενικά (!) επαρκή ύπνο. Ο κακός ύπνος μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε έντονη κατάθλιψη.
Ταυτόχρονα, επιβαρύνεται ο ύπνος των συντρόφων από τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας (π.χ. το δυνατό ροχαλητό και τις διακοπές της αναπνοής), τα οποία οι ίδιοι οι ασθενείς με ΑΥΑ ούτε καν αντιλαμβάνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου τους.
Εάν και τα δύο αυτά συμπτώματα εμφανίζονται μαζί, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να διενεργηθεί εξέταση σε εργαστήριο ύπνου. Εάν, χωρίς προφανή λόγο, ένα άτομο υποφέρει από διαρκή κόπωση, παραμελεί τους φίλους και τα χόμπι του, ενώ ταυτόχρονα ο/η σύντροφός του παρατηρεί δυνατό ροχαλητό και διακοπές της αναπνοής στον ύπνο, τότε το άτομο μπορεί να έχει μέτρια έως σοβαρή αποφρακτική υπνική άπνοια.
Εάν λοιπόν είστε διαρκώς κουρασμένοι παρότι έχετε κοιμηθεί αρκετά, και ο/η σύντροφός σας αναφέρει συχνά δυνατό ροχαλητό και διακοπές της αναπνοής, αυτά μπορεί να σχετίζονται μεταξύ τους. Πίσω από τα συμπτώματα μπορεί να κρύβεται η αποφρακτική υπνική άπνοια. Για να αποφύγετε τις σοβαρές δευτερογενείς παθήσεις του συνδρόμου υπνικής άπνοιας, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ένα εργαστήριο ύπνου για διάγνωση. Ορισμένες φορές, η υπέρταση (δηλαδή η υψηλή αρτηριακή πίεση), αναφέρεται ως σύμπτωμα της υπνικής άπνοιας. Ωστόσο, αυτό στην πραγματικότητα είναι λάθος, διότι η ανθεκτική στα φάρμακα αρτηριακή υπέρταση δεν αποτελεί σύμπτωμα, αλλά μια πιθανή συνέπεια της μη αντιμετωπισμένης υπνικής άπνοιας. Έτσι, εάν πάσχετε από υψηλή αρτηριακή πίεση για μεγάλο χρονικό διάστημα, η οποία δεν ανταποκρίνεται στα συνηθισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα, ενδέχεται να φταίει γι αυτό η υποκείμενη ΑΥΑ.
Πολλοί άνθρωποι οι οποίοι πάσχουν από σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (ΣΑΥΑ) δεν το γνωρίζουν. Οι περισσότεροι από αυτούς γνωρίζουν μόνο ότι ροχαλίζουν, αλλά δεν θεωρούν ότι είναι κάτι σοβαρό. Ωστόσο, στην περίπτωση της υπνικής άπνοιας, το ροχαλητό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Εάν επίσης το ροχαλητό συνδυάζεται με κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας θα πρέπει οπωσδήποτε να σκεφτείτε το ενδεχόμενο του συνδρόμου αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Κάθε διακοπή της αναπνοής που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου ενεργοποιεί μια αντίδραση αφύπνισης στον εγκέφαλο. Ωστόσο, το άτομο που κοιμάται δεν ξυπνάει πραγματικά, αλλά απλώς ο ύπνος του γίνεται λιγότερο βαθύς. Συνήθως δεν αντιλαμβάνεται καν τα επικίνδυνα επεισόδια. Μόνο το επόμενο πρωί, οι ασθενείς καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά: Αν και έχουν κοιμηθεί επί ώρες, δεν αισθάνονται φρέσκοι. Ξυπνούν με ένα αίσθημα κόπωσης που τους συνοδεύει όλη την ημέρα. Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και μπορεί να εμφανίσουν μείωση στην απόδοση τους στη δουλειά. Τα άτομα με σοβαρές μορφές υπνικής άπνοιας αισθάνονται τόσο εξαντλημένα που βρίσκουν ακόμα και τις πιο απλές καθημερινές δραστηριότητες δύσκολες.
Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας έχει δύο αιτίες: πρώτον την ανεπαρκή παροχή οξυγόνου και δεύτερον την διαταραγμένη αρχιτεκτονική του ύπνου. Ο εγκέφαλός μας, ο οποίος πρέπει να εκτελεί εξαιρετικά πολύπλοκες εργασίες κάθε μέρα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος τόσο στην ανεπαρκή παροχή οξυγόνου όσο και στην διαταραγμένη αρχιτεκτονική του ύπνου. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ημερήσια υπνηλία, η έλλειψη συγκέντρωσης και η μειωμένη απόδοση στην εργασία.
Επιπλέον, ο ύπνος πρέπει να έχει ορισμένη αρχιτεκτονική προκειμένου να καταφέρνει να μας ξεκουράζει. Ο υγιής ύπνος αποτελείται από διαφορετικά στάδια: τα στάδια του ελαφρύ ύπνου, το στάδιο του βαθέως ύπνου, και το στάδιο του ύπνου REM (Rapid Eye Movement) όπου συμβαίνουν τα όνειρα. Εάν η αρχιτεκτονική του ύπνου διαταραχθεί, ο ύπνος χάνει την αξία του. Δηλάδη, παρά το ότι έχεις κάποιος κοιμηθεί αρκετή ώρα, αισθάνεστε κουρασμένος σαν να μην έχει κοιμηθεί σχεδόν καθόλου.
Οι ασθενείς με υπνική άπνοια εμφανίζουν υπνηλία κατα τη διάρκεια της ημέρας ακόμη κι όταν οδηγούν. Ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων είναι αποδεδειγμένα αυξημένος. (1) Αρκετοί ασθενείς θα πάνε στον γιατρό για διερεύνηση υπνικής άπνοιας μόνο μετά από κάποιο τροχαίο ατύχημα που είχαν εξαιτίας υπνηλίας.
Το ροχαλητό είναι – μετά την κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας – το δεύτερο πιο σημαντικό σύμπτωμα της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Οι περισσότεροι ασθενείς με υπνική άπνοια, αν και όχι όλοι, ροχαλίζουν δυνατά. Οι περισσότεροι έχουν δοκιμάσει διάφορες σπιτικές θεραπείες για να το σταματήσουν χωρίς επιτυχία. Το γεγονός ότι θα μπορούσε να κρύβεται μια σοβαρή πάθηση πίσω από το ροχαλητό είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστο. Συχνά, ο/η σύντροφος που ενοχλείται προτρέπει για μια επίσκεψη στον γιατρό.
Το ροχαλητό είναι ένα σημάδι ότι οι ανώτεροι αεραγωγοί είναι ασταθείς κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σε πολλές περιπτώσεις, το ροχαλητό είναι αθώο κι ακίνδυνο, εκτός από την ενόχληση που προκαλεί στους συντρόφους. Ωστόσο, στην περίπτωση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, το ροχαλητό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι.
Αλλά πώς μπορεί ένας μη ειδικός να ξεχωρίσει εάν το ροχαλητό του είναι αθώο ή ένα σημάδι μιας παθολογικής κατάστασης που χρειάζεται θεραπεία; Το έντονο ή/και μη ρυθμικό ροχαλητό είναι ιδιαίτερα ύποπτο. Είναι καλύτερα να ρωτήσετε τον/τη σύντροφό σας σχετικά με αυτό. Εκείνος(η) μπορεί επίσης να έχει παρατηρήσει ότι "πετάγεστε" ή κάνετε προσπάθεια να αναπνεύσετε κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό είναι που θα πρέπει να σας θορυβήσει και να σας κάνει να κανονίσετε ένα ραντεβού στον γιατρό αμέσως.
Ο συνδυασμός ροχαλητού και κόπωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Η χρόνια κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας επηρεάζει σχεδόν όλους τους ασθενείς – εκτός από πολύ ήπιες περιπτώσεις – και θα πρέπει να αποτελεί από μόνη της έναν λόγο για διερεύνηση. Το ροχαλητό, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να απουσιάζει. Ορισμένοι ασθενείς "δεν ακούγονται" σχεδόν καθόλου κατά τη διάρκεια του ύπνου τους. Τότε είναι ακόμα δυσκολότερο να ανιχνευτεί η πάθηση.
Στις γυναίκες, η αποφρακτική υπνική άπνοια συχνά εξελίσσεται σιωπηρά χωρίς πολύ έντονο ροχαλητό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πάθηση παραβλέπεται ιδιαίτερα συχνά στις γυναίκες. Οι γιατροί που περιέγραψαν την αποφρακτική υπνική άπνοια ως μια "νέα νόσο" πριν από 40 χρόνια, πίστευαν ότι αφορούσε κυρίως τους άνδρες. Μόνο αρκετά αργότερα αναγνωρίστηκε ότι οι γυναίκες επηρεάζονται επίσης.
Μέχρι την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες είναι σημαντικά λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν αποφρακτική υπνική άπνοια από ότι οι άνδρες. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για "ανδρική ασθένεια", καθώς μετά την εμμηνόπαυση ο κίνδυνος της νόσου στις γυναίκες αυξάνεται σημαντικά. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες συχνά παίρνουν βάρος σε αυτήν την ηλικία. Στους άνδρες, από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των περιπτώσεων αυξάνεται σταθερά με την ηλικία.
Τα συμπτώματα της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας παρουσιάζουν επίσης διαφορές ανάλογα με το φύλο (2,3): Οι γυναίκες, όπως προαναφέραμε, ροχαλίζουν λιγότερο συχνά. Αντίθετα από τους άνδρες, οι γυναίκες ασθενείς με υπνική άπνοια συχνά αναζητούν ιατρική φροντίδα επειδή αντιμετωπίζουν δυσκολίες να αποκοιμηθούν και να κοιμηθούν συνεχόμενα. Φαίνεται ότι οι γυναίκες είναι πιο "ευαίσθητες" στις παύσεις της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας και ξυπνούν πιο συχνά από ότι οι άνδρες. Η καταθλιπτική διάθεση επηρεάζει επίσης τις γυναίκες σημαντικά συχνότερα. Και μια άλλη διαφορά που ξεχωρίζει στις μελέτες είναι ότι οι γυναίκες με ΑΥΑ υποφέρουν πιο συχνά από ό,τι οι άνδρες από το "σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών". Πρόκειται για την έντονη επιθυμία να κινήσει κάποιος τα πόδια του, η οποία συμβαίνει κυρίως τη νύχτα και κάνει τους πάσχοντες να μην μπορούν να διατηρήσουν τα πόδια τους ακίνητα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αποφρακτική υπνική άπνοια εμφανίζεται στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις, τα παιδιά μπορεί να επηρεαστούν επίσης. (4) Τα αγόρια και τα κορίτσια φαίνεται να επηρεάζονται εξίσου συχνά. Η αιτία της παιδιατρικής υπνικής άπνοιας είναι συχνά οι υπερτροφικές αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ροχαλητό και στοματική αναπνοή. Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας παρατηρείται κυρίως σε μεγαλύτερα παιδιά. Από την άλλη πλευρά, μικρά παιδιά με ΑΥΑ χαρακτηρίζονται συχνά από υπερκινητική συμπεριφορά. Εάν παραμείνει χωρίς θεραπεία, η αποφρακτική υπνική άπνοια στα παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα ανάπτυξης.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι μια σοβαρή πάθηση του ύπνου τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Οι επιπλοκές, που μπορεί να προκαλέσει εάν δεν αναγνωριστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, είναι σημαντικές. Η ποιότητα ζωής των ασθενών είναι ακόμη αρνητικά επηρεασμένη.
Αλλά αυτό δεν είναι όλο: Η αποφρακτική υπνική άπνοια συνοδεύεται από έναν αριθμό δευτερογενών παθήσεων όπως καρδιακή ανεπάρκεια, υπέρταση, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή προσβολή, διαβήτης τύπου 2 και κατάθλιψη. Επιπλέον επακόλουθα όπως η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, η αδυναμία συγκέντρωσης, οι διαταραχές μνήμης, τα προβλήματα της σεξουαλικής λειτουργίας και οι πονοκέφαλοι επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής. Όλα τα παραπάνω έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο προσδόκιμο ζωής. (1) Η μη αντιμετωπισμένη υπνική άπνοια μπορεί επομένως να μειώσει τη διάρκεια ζωής κατά αρκετά χρόνια.
Η διαρκής κόπωση επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής των ασθενών με υπνική άπνοια. Πολλοί από αυτούς αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην καθημερινότητα τους και βιώνουν απλές δραστηριότητες ως εξαντλητικές. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση τους. Ο κίνδυνος για κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές είναι αυξημένος σε άτομα με αποφρακτική υπνική άπνοια, ιδιαίτερα στις γυναίκες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ότι οι άνδρες. Σε μια ελβετικο-γερμανική μελέτη, ένας στους πέντε ασθενείς με υπνική άπνοια πληρούσε τα κριτήρια για κλινικά σημαντική κατάθλιψη. (5)
Η κατάθλιψη και η ποιότητα του ύπνου είναι στενά συνδεδεμένες. Η κατάθλιψη συσχετίζεται συχνά με διαταραχές του ύπνου και, αντίστροφα, η έλλειψη ξεκούραστου ύπνου φαίνεται ότι ευνοεί την καταθλιπτική διάθεση. Έτσι οι πάσχοντες από υπνική άπνοια βρίσκονται συχνά σε έναν φαύλο κύκλο.
Μια μονίμως καταθλιπτική διάθεση όχι μόνο κάνει δύσκολη τη ζωή για τον ίδιο τον ασθενή, αλλά υποφέρει ολόκληρη η οικογένεια του. Οι επηρεαζόμενες οικογένειες συνήθως δεν είναι σε θέση να απαλλαγούν από αυτήν τη δύσκολη κατάσταση από μόνες τους. Μόνο μια αποτελεσματική θεραπεία για την υπνική άπνοια μπορεί να φέρει αυτήν την αλλαγή.
Ένας άλλος κίνδυνος για την υγεία προέρχεται από τις αρνητικές επιπτώσεις των νυκτερινών διακοπών της αναπνοής στο καρδιαγγειακό σύστημα. (1) Πολύ συχνά, η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη στους πάσχοντες από υπνική άπνοια. Το γεγονός ότι συχνά αναπτύσσεται υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση), συνδέεται με το ότι οι αλλεπάλληλες διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας οδηγούν σε αύξηση των ορμονών του στρες. Οι ορμόνες του στρες, η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, θέτουν το σώμα σε συναγερμό και κινητοποιούν τα αποθέματά του. Αποτέλεσμα αυτών είναι να αυξάνεται η αρτηριακή πίεση.
Εκείνο που είναι προβληματικό εδώ: Σε πολλές περιπτώσεις, η υπέρταση στους ασθενείς με υπνική άπνοια δεν ανταποκρίνεται στα αντιυπερτασικά φάρμακα. Η υψηλή αρτηριακή πίεση επιταχύνει την σκλήρυνση των αιμοφόρων αγγείων ("αρτηριοσκλήρωση") αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος καρδιακών αρρυθμιών, επειδή οι νυκτερινές διακοπές της αναπνοής μπορούν να οδηγήσουν σε ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με κολπική μαρμαρυγή – μια αρρυθμία που προέρχεται από τους κόλπους της καρδιάς – πάσχουν πιο συχνά από αποφρακτική υπνική άπνοια σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να γίνει αισθητή ως αίσθημα παλμών, αλλά συχνά οι πάσχοντες δεν αισθάνονται απολύτως τίποτα.
"Πολλοί ασθενείς με υπνική άπνοια λαμβάνουν φάρμακα για την αρτηριακή τους υπέρταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να είχε αντιμετωπιστεί πρωτογενώς η αιτία της αρτηριακής υπέρτασης δηλαδή η υπνική άπνοια." Dr. Hohenhorst, AKK Essen
Όπως γνωρίζετε ήδη, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 συχνά πάσχουν ταυτόχρονα από αποφρακτική υπνική άπνοια. Ο διαβήτης τύπου 2 αποτελεί επομένως έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για ΑΥΑ. Αλλά ισχύει επίσης και το αντίστροφο: Πολλοί ασθενείς με ΑΥΑ αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 2 με υψηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος ως αποτέλεσμα των αναπνευστικών τους προβλημάτων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο διαβήτης, με τη σειρά του, μπορεί να προκαλέσει δευτερογενή βλάβη σε διάφορα όργανα, όπως η καρδιά και οι νεφροί.
Οι ορμόνες του στρες, κορτιζόλη και αδρεναλίνη, οι οποίες απελευθερώνονται κάθε νύχτα ως αποτέλεσμα των διακοπών της αναπνοής, μπορεί να είναι υπεύθυνες για τον αυξημένο κίνδυνο διαβήτη στους ασθενείς με ΑΥΑ. Αυτές οι ορμόνες μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμη αύξηση του σακχάρου του αίματος, καθώς αναστέλλουν την επίδραση της ινσουλίνης και ταυτόχρονα απελευθερώνουν τα αποθέματα σακχάρου από το ήπαρ.
Η υπνική άπνοια και ο διαβήτης αποτελούν έναν ιδιαίτερα επικίνδυνο συνδυασμό, διότι οι δύο παθήσεις ενισχύουν η μία την άλλη. Αυτό αντανακλάται, μεταξύ άλλων, στον ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο καρδιακής προσβολής σε ασθενείς με υπνική άπνοια και διαβήτη.
Εάν δεν αντιμετωπιστεί, η αποφρακτική υπνική άπνοια μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές δευτερογενείς παθήσεις:
Εάν ροχαλίζετε δυνατά ή/και αισθάνεστε διαρκή κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, θα πρέπει να διερευνήσετε εάν αυτό οφείλεται ενδεχομένως σε αποφρακτική υπνική άπνοια. Ο γιατρός σας θα σας εξετάσει με τη λήψη του ιστορικού και με τη βοήθεια διαγνωστικών ερωτηματολογίων. Είναι καλύτερο εάν ο/η σύντροφός σας σάς συνοδεύει στο ραντεβού στον γιατρό, επειδή μπορεί συχνά να παρέχει σημαντικές πληροφορίες.
Το επόμενο βήμα είναι συνήθως μια κατ’οίκον μελέτη ύπνου. Για τον σκοπό αυτό, θα σας δοθεί μια συσκευή που θα πάρετε μαζί σας στο σπίτι, η οποία – ενώ κοιμάστε – μετρά και καταγράφει λειτουργίες όπως αναπνευστική ροή, καρδιακός παλμός και ο κορεσμός οξυγόνου του αίματος. Η κατ’οίκον μελέτη ύπνου σε σχέση με την μελέτη ύπνου που γίνεται σε ένα εργαστήριο ύπνου παρέχει λιγότερες πληροφορίες. Πολλές φορές όμως, αρκεί η κατ’οίκον μελέτη ύπνου για να διαγνωσθεί με ασφάλεια η αποφρακτική υπνική άπνοια και να καθοριστεί η βαρύτητα της.
Με μια ματιά: Διάγνωση της ΑΥΑ και εξέταση στο εργαστήριο ύπνου
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διάγνωση και το εργαστήριο ύπνου
Για τους ασθενείς με μέτρια και σοβαρή αποφρακτική υπνική άπνοια, ο αερισμός θετικής πίεσης με μάσκα CPAP (Continuous Positive Airway Pressure, συνεχής θετική πίεση αεραγωγών) θεωρείται ως η θεραπεία εκλογής. Ο ασθενής πρέπει να φορά μονίμως μια μάσκα στο πρόσωπο του ενώ κοιμάται, η οποία τροφοδοτείται με αέρα μέσω ενός σωλήνα από μια συσκευή που βρίσκεται δίπλα στο κρεβάτι. Αυτή η θεραπεία μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τις διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας και να βελτιώσει την κόπωση των ασθενών κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αλλά η θεραπεία CPAP δεν γίνεται ανεκτή από πολλούς ασθενείς. Γι' αυτό αρκετοί από αυτούς καταλήγουν να μην την χρησιμοποιούν.
Αντίθετα, η ικανοποίηση των ασθενών στους οποίους έχει εμφυτευτεί γλωσσικός βηματοδότης είναι πολύ υψηλή. Πάνω από το 90 τοις εκατό θα επέλεγαν αυτήν τη μορφή θεραπείας ξανά, σύμφωνα με έρευνες.(6) Ο γλωσσικός βηματοδότης εμφυτεύεται κάτω από την κλείδα και διασφαλίζει ότι οι ανώτεροι αεραγωγοί δεν φράσσουν τη νύχτα. Με μια απαλή διέγερση στον μυ της γλώσσας, τον εμποδίζει από το να χαλαρώσει και να γλιστρήσει προς τα πίσω. Έτσι αποφεύγονται οι διακοπές της αναπνοής, κι ακολούθως η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας υποχωρεί και η απόδοση αυξάνεται ξανά.(6)
Για τους πάσχοντες που δεν μπορούν να ανεχθούν την θεραπεία με τη μάσκα CPAP, υπάρχει μια καινοτόμα εναλλακτική λύση. Ο γλωσσικός βηματοδότης Inspire μπορεί να εξαλείψει τις διακοπές της αναπνοής.
Ο νάρθηκας προώθησης της κάτω γνάθου, επίσης γνωστός και ως μασελάκι για το ροχαλητό, κατασκευάζεται σε εξατομικευμένη βάση από τους οδοντιάτρους και χρησιμοποιείται κυρίως για ήπια έως μέτρια υπνική άπνοια. Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι υποψήφιοι για αυτήν την θεραπεία.
Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί μια θεραπευτική επιλογή κυρίως για μέτρια έως και σοβαρή αποφρακτική υπνική άπνοια. Ωστόσο, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να μην έχει πάντα ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Η καθιερωμένη θεραπεία της μέτριας και σοβαρής υπνικής άπνοιας είναι η μάσκας CPAP, η οποία όμως δεν έχει καλή συμμόρφωση στη χρήση της.
Με μια ματιά: Θεραπεία της υπνικής άπνοιας
Διαβάστε μαρτυρίες σχετικά με τον γλωσσικό βηματοδότη
των συντρόφων αναφέρουν κανένα ή μόνο ελαφρύ ροχαλητό.3
των πασχόντων αναφέρουν ότι είναι ευχαριστημένοι με τη θεραπεία Inspire.4
μείωση των απνοιών τη νύχτα χάρη στον γλωσσικό βηματοδότη Inspire.3
Εάν πάσχετε από αποφρακτική υπνική άπνοια και είστε υπέρβαρος(η), θα πρέπει να προσπαθήσετε να χάσετε βάρος. Η παχυσαρκία – όπως ήδη γνωρίζετε – αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την υπνική άπνοια. Όταν χάνετε βάρος, οι εναποθέσεις λίπους στον ανώτερο αεραγωγό μειώνονται με αποτέλεσμα να υπάρχει περισσότερος χώρος για τη διέλευση αέρα. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις έντονα υπέρβαρων ασθενών, η "απώλεια βάρους" αποτελεί ένα σημαντικό μέτρο. Ακόμα και λίγα κιλά μπορούν να κάνουν αισθητή διαφορά.
Η απώλεια βάρους δεν είναι εύκολη. Οποιοσδήποτε έχει ποτέ προσπαθήσει να απαλλαχθεί από περιττά κιλά το γνωρίζει αυτό. Αλλά μπορεί να γίνει – και μπορείτε μόνο να επωφεληθείτε. Είναι καλύτερα να συζητήσετε με τον γιατρό σας για το θέμα αυτό. Υπάρχουν προγράμματα απώλειας βάρους που θα σας βοηθήσουν να επιμείνετε και να υπερβείτε τα όποια εμπόδια με επιτυχία.
Στις ήπιες μορφές αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, η μείωση του σωματικού βάρους μπορεί μερικές φορές να είναι αρκετή από μόνη της για τη θεραπεία του προβλήματος. Ακόμη όμως σε μέτριες και σοβαρές μορφές υπνικής άπνοιας, η μείωση του υπερβολικού βάρους – σε συνδυασμό και με άλλες θεραπείες – συνιστάται έντονα.
Συνιστάται επίσης η μείωση του υπερβολικού βάρους ως προληπτικό μέτρο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο να αναπτύξουν αποφρακτική υπνική άπνοια.
Για την αποφρακτική υπνική άπνοια, συνιστάται να κοιμάστε στο πλάι κι όχι ανάσκελα.(7) Τα άτομα που κοιμούνται ανάσκελα αποδεδειγμένα ροχαλίζουν και κάνουν άπνοιες πιο συχνά. Κατά τον ύπνο σε ύπτια θέση, υπάρχει ιδιαίτερα υψηλός κίνδυνος οι μύες της γλώσσας να γλιστρήσουν προς τα πίσω και να προκαλέσουν απόφραξη του αεραγωγού. Γι' αυτό είναι σημαντικό να προτιμάται η πλάγια θέση του ύπνου. Βέβαια, κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορεί ασυναίσθητα να γυρίζετε ανάσκελα (ύπτια θέση). Το ανυψωμένο κεφαλάρι του κρεβατιού ή η “θεραπεία θέσης" χρησιμοποιώντας μπαλάκια του τένις ή ένα σακίδιο πλάτης μπορεί επίσης να βοηθήσουν.
Επιπλέον, πρέπει να προσέξετε την καλή υγιεινή του ύπνου.(7) Υπάρχει μια σειρά μέτρων που μπορούν να συμβάλλουν σε έναν υγιή, αποδοτικό στο να σας ξεκουράζει ύπνο. Σε ασθενείς με υπνική άπνοια, τα μέτρα αυτά λειτουργούν συνδυαστικά με τις υπόλοιπες θεραπείες.
Έξι ώρες πριν πάτε για ύπνο δεν πρέπει να καταναλώσετε πλούσια γεύματα και καφεϊνούχα ποτά. Η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα επίσης δεν βοηθούν σε έναν υγιή ύπνο. Το αλκοόλ ευνοεί τη χαλάρωση του μυϊκού συστήματος αυξάνοντας τον κίνδυνο για διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας. Δημιουργήσετε τις βέλτιστες συνθήκες για έναν ήρεμο ύπνο με μια κρεβατοκάμαρα που είναι σκοτεινή, όχι πολύ ζεστή και απαλλαγμένη από ενοχλητικούς θορύβους.
Θα πρέπει να αποφεύγετε τα υπνωτικά χάπια τελείως, εάν είναι δυνατόν. Τα υπνωτικά χάπια θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την υπνική άπνοια.(7) Παρακαλούμε ρωτήστε σχετικά τον γιατρό σας.
Βιβλιογραφία
1 Deutsche Gesellschaft für Schlafforschung und Schlafmedizin. Online verfügbar unter www.awmf.org/uploads/tx_szleitlinien/063-001l_S3_SBAS_2017-08_2.pdf; Zuletzt abgerufen: Mai 2020.
2 Valipour A et al. Gender-related Differences in Symptoms of Patients With Suspected Breathing Disorders in Sleep: A Clinical Population Study Using the Sleep Disorders Questionnaire. Sleep. 2007; 30(3):312-9. doi: 10.1093/sleep/30.3.312.
3 Mihai V et al. Demographic, Clinical and Polysomnographic Differences Between Men and Women. Pneumologia. 2010; 59(2):64-7.
4 Wiater A et al. Obstruktives Schlafapnoesyndrom im Kindesalter. Deutsches Ärzteblatt. 2002; 99(49): A-3324-30.
5 Acker J et al.: Obstructive sleep apnea (OSA) and clinical depression-prevalence in a sleep center. Sleep Breath. 2017; 21(2):311-18. doi: 10.1007/s11325-016-1411-3.
6 Heiser C et al. Post-approval upper airway stimulation predictors of treatment effectiveness in the ADHERE registry. Eur Respir J 2019;53(1):1801405.
7 Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (IQWiG). Online verfügbar unter: www.gesundheitsinformation.de/behandlung-einer-obstruktiven-schlafapnoe.2120.de.html?part=behandlung-as; Zuletzt abgerufen: Mai 2020.
8 Muza, R.T., Central sleep apnoea-a clinical review. J Thorac Dis, 2015. 7(5): p. 930-7.Zuletzt abgerufen: September 2020.
9 Deacon, N.L., et al., Treatment of Obstructive Sleep Apnea. Prospects for Personalized Combined Modality Therapy. Ann Am Thorac Soc, 2016. 13(1): p. 101-8. Zuletzt abgerufen: September 2020.
10 Ancoli-Israel, S., Sleep apnea in older adults–is it real and should age be the determining factor in the treatment decision matrix? Sleep Med Rev, 2007. 11(2): p. 83-5. Zuletzt abgerufen: September 2020.
11 Wetter, D.W. and T.B. Young, The relation between cigarette smoking and sleep disturbance. Prev Med, 1994. 23(3): p. 328-34. Zuletzt abgerufen: September 2020.
12 www.opus.bibliothek.uni-wuerzburg.de/opus4-wuerzburg/frontdoor/deliver/index/docId/2914/file/KrausBarbaradiss.pdf/ - Seite 3 - Zuletzt abgerufen: September 2020.
Για λόγους καλύτερης αναγνωσιμότητας χρησιμοποιείται μόνο το αρσενικό γένος. Αυτή η διατύπωση ισχύει εξίσου για όλα τα άτομα και δεν αποτελεί πράξη διάκρισης.
