Γνωρίζατε ότι η αποφρακτική υπνική άπνοια (ΑΥΑ) και ο διαβήτης τύπου 2 είναι συχνά αλληλένδετα. Μήπως υποφέρετε από υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) ό κι έχετε δυσκολία να τη ρυθμίσετε αποτελεσματικά με φάρμακα; Η χωρίς θεραπεία υπνική άπνοια θα μπορούσε να ευθύνεται γι αυτό. Μάθετε περισσότερα σχετικά με τους καρδιαγγειακές επιπλοκές της ΑΥΑ.
Μακροπρόθεσμα, οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν, εκτός από την ανάπτυξη σοβαρής κατάθλιψης, αυξημένη πιθανότητα καρδιαγγειακών επιπλοκών, όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο ιδίως αν η υπνική άπνοια δεν αντιμετωπιστεί επιτυχώς. Υπάρχουν πολλοί τρόποι θεραπείας του συνδρόμου υπνικής άπνοιας. Η καθιερωμένη θεραπεία είναι η μάσκα CPAP.
Οι ασθενείς και οι σύντροφοι και οι συγγενείς τους συχνά δεν γνωρίζουν τις σοβαρές επιπτώσεις και επακόλουθα που η μη αντιμετωπισμένη υπνική άπνοια μπορεί να έχει στον εγκέφαλο, τα αιμοφόρα αγγεία, την καρδιά και άλλα όργανα. Αρχικά, παρατηρούν μόνο τα τυπικά σημάδια της υπνικής άπνοιας στους εαυτούς τους, δηλαδή ότι είναι διαρκώς κουρασμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας και ότι η συγκέντρωση και η απόδοσή τους είναι μειωμένα. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι φαίνεται ότι έχουν κοιμηθεί αρκετά. Αυτό συμβαίνει διότι οι ίδιοι συχνά δεν αντιλαμβάνονται τις νυκτερινές διακοπές της αναπνοής. Οι σύντροφοί τους ή άλλοι συγγενείς αρχικά παρατηρούν κυρίως το δυνατό ροχαλητό και τις διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας. Συνεπώς στις περισσότερες περιπτώσεις, η πάθηση μπορεί να θεωρείται ενοχλητική, αλλά μάλλον ακίνδυνη. Συχνά δεν είναι προφανές να λαμβάνονται υπόψη κίνδυνοι, όπως αυξημένη πιθανότητα δευτερογενών παθήσεων όπως διαβήτης τύπου 2, εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή. Συνεπώς, η υπνική άπνοια συχνά παραμένει αδιάγνωστη για πολύ καιρό. Οι πάσχοντες δεν λαμβάνουν αρκετά σοβαρά υπόψη την επικίνδυνη πάθηση και διστάζουν να αποτανθούν στο γιατρό. Η καθιερωμένη θεραπεία με μάσκα CPAP λειτουργεί αποτρεπτικά για πολλούς. Αλλά μια πιο προσεκτική ματιά στην κλινική εικόνα του συνδρόμου υπνικής άπνοιας καθιστά σαφές γιατί είναι τόσο σημαντικό να ληφθεί αυτό το βήμα. Στη χειρότερη περίπτωση, η υπνική άπνοια μπορεί να είναι θανατηφόρα. Ήδη, οι πασίγνωστες επιπτώσεις όπως κόπωση και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς και το δυνατό ροχαλητό και οι παύσεις της αναπνοής, μειώνουν την ποιότητα ζωής των πασχόντων και των συγγενών τους σημαντικά.
Τα άτομα με μη αντιμετωπισμένη υπνική άπνοια ζουν επικίνδυνα – και συχνά δεν γνωρίζουν για τους πιθανούς κινδύνους και τις δευτερογενείς καταστάσεις που μπορούν να προκληθούν από τις παύσεις της αναπνοής. Είτε πρόκειται για κεντρικό ή αποφρακτικό τύπο, το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας είναι με μεγάλη διαφορά η πιο συχνή και επικίνδυνη μορφή, ενώ ο κεντρικός τύπος είναι συχνά μάλλον ακίνδυνος και δεν απαιτεί θεραπεία.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια συνοδεύεται κυρίως από 6 συχνές και επικίνδυνες δευτερογενείς καταστάσεις:
Δεν είναι προφανές ότι πίσω από το δυνατό ροχαλητό, το κύριο σύμπτωμα της ΑΥΑ, πιθανολογείται μια επικίνδυνη πάθηση η οποία μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες για τον εγκέφαλο και το καρδιαγγειακό σύστημα. Και ορισμένοι πάσχοντες υπομένουν ακόμα και τη χρόνια κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας – το δεύτερο κύριο σύμπτωμα της υπνικής άπνοιας – για μεγάλο διάστημα χωρίς να απευθυνθούν σε γατρό. Η επιβάρυνση είναι ήδη πολύ μεγάλη όταν οι ασθενείς με σύνδρομο υπνικής άπνοιας τελικά συνειδητοποιούν ότι χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Και οι δευτερογενείς παθήσεις είναι συχνά αντίστοιχα προχωρημένες. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση του συνδρόμου υπνικής άπνοιας και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επικίνδυνων δευτερογενών παθήσεων.
Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση τόσο το καλύτερο. Η επαρκής θεραπεία όχι μόνο βελτιώνει την ποιότητα ζωής, αλλά μειώνει επίσης τους πιθανούς κινδύνους και τα επικίνδυνα επακόλουθα. Επομένως, μην αναβάλλετε την επίσκεψη στον γιατρό εάν αισθάνεστε διαρκή κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας ή/και ροχαλίζετε δυνατά. Συχνά ο/η σύντροφος παρατηρεί ότι η αναπνοή δεν είναι κανονική κατά τη διάρκεια του ύπνου και υπάρχουν ξαφνικές αντιδράσεις λόγω των νυκτερινών παύσεων της αναπνοής. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Οι ασθενείς με υπνική άπνοια συνήθως δεν αισθάνονται καν τις διακοπές της αναπνοής τους τη νύχτα. Τα πρώτα σημάδια όπως διαρκής κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας παρά τον αρκετό ύπνο, προβλήματα συγκέντρωσης και ενδεχομένως πονοκεφάλους το πρωί. Επίσης με την πάροδο του χρόνου μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα με τη σεξουαλική ικανότητα. Πολύ συχνά, οι πάσχοντες δεν γνωρίζουν καν γιατί είναι αισθάνονται διαρκή κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Επομένως, όταν συνδυάζονται δύο πράγματα, δηλαδή από τη μια πλευρά η μαρτυρία του/της συντρόφου σχετικά με το δυνατό ροχαλητό και τις διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας, και από την άλλη η έντονη κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, ή προβλήματα συγκέντρωσης, ή γρήγορη εξάντληση από καθημερινές δραστηριότητες, τότε θα πρέπει να υποβληθείτε σε μια μελέτη ύπνου.
Σε αντίθετη περίπτωση, οι διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες(1) οι οποίες όχι μόνο μειώνουν την ποιότητα ζωής, αλλά μπορεί επίσης να αφαιρέσουν χρόνια από το προσδόκιμο ζωής. Ο/η σύντροφος ή το αγαπημένο σας πρόσωπο θα σας ευγνομωνεί επίσης εάν φροντίσετε για τη διερεύνηση και αντιμετώπιση του δυνατού ροχαλητού.
Με μια ματιά: Κίνδυνοι και συνέπειες της υπνικής άπνοιας
Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές για την υπνική άπνοια. Η καθιερωμένη θεραπεία στην Ελλάδα είναι η μάσκα CPAP. Η θεραπεία με τη μάσκα CPAP θεωρείται επιτυχημένη όταν φοριέται κάθε νύχτα εφ’όρου ζωής. Αλλά αρκετοί ασθενείς παρουσιάζουν δυσκολίες στη χρήση της μάσκας CPAP. κι αναζητούν εναλλακτικές λύσεις. Οι εναλλακτικές θεραπείες όπως ο γλωσσικός βηματοδότης μπορούν επίσης να μειώσουν σημαντικά τον AHI, δηλαδή τις διακοπές της αναπνοής (βλ. γράφημα από τη μελέτη STAR). Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, το ροχαλητό και το χαμηλό οξυγόνο στο αίμα μπορούν να διορθωθούν. Και όλα αυτά χωρίς μάσκα.
Για τους πάσχοντες που δεν μπορούν να ανεχθούν την θεραπεία με τη μάσκα CPAP, υπάρχει μια καινοτόμα εναλλακτική λύση. Ο γλωσσικός βηματοδότης Inspire μπορεί να εξαλείψει τις διακοπές της αναπνοής.
Ο νάρθηκας προώθησης της κάτω γνάθου, επίσης γνωστός και ως μασελάκι για το ροχαλητό, κατασκευάζεται σε εξατομικευμένη βάση από τους οδοντιάτρους και χρησιμοποιείται κυρίως για ήπια έως μέτρια υπνική άπνοια. Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι υποψήφιοι για αυτήν την θεραπεία.
Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί μια θεραπευτική επιλογή κυρίως για μέτρια έως και σοβαρή αποφρακτική υπνική άπνοια. Ωστόσο, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να μην έχει πάντα ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Η καθιερωμένη θεραπεία της μέτριας και σοβαρής υπνικής άπνοιας είναι η μάσκας CPAP, η οποία όμως δεν έχει καλή συμμόρφωση στη χρήση της.
Υπάρχουν διάφορες μελέτες για το θέμα αυτό. Είναι βέβαιο ότι η θνησιμότητα σε ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή υπνική άπνοια είναι αυξημένη. Προπάντων αυξάνεται η συχνότητα εγκεφαλικών επεισοδίων καθώς και ο κίνδυνος καρδιαγγειακών επιπλοκών με δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες. Ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν μέχρι και τετραπλάσιο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενείς με υπνική άπνοια σε σύγκριση με άτομα χωρίς ΑΥΑ.
Για παράδειγμα, μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο διαπίστωσε ότι η παρουσία δείκτη απνοιών κι υποπνοιών >20 (δηλ. πάνω από 20 διακοπές της αναπνοής ανά ώρα), αυξάνει την πιθανότητα για εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τέσσερις φορές, εντός των επόμενων τεσσάρων ετών.
Μια άλλη προοπτική ισπανική μελέτη με περισσότερους από 1.600 συμμετέχοντες (Lancet 365, 2005, 1046) διερεύνησε τον κίνδυνο μη θανατηφόρου καρδιαγγειακού προβλήματος (καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο) σε βάθος 10ετίας. Αυτός ο κίνδυνος μετρήθηκε σε άτομα με φυσιολογικό ροχαλητό, ατόμα με ήπια υπνική άπνοια, άτομα με σοβαρό σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας μη αντιμετωπισμένο και άτομε με σοβαρό σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, οι οποίοι όμως ήταν θεραπευμένοι με μάσκα CPAP.
Διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με μη αντιμετωπισμένη υπνική άπνοια είχαν κατά 3,2 φορές πιο αυξημένο κίνδυνο για μη θανατηφόρο εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή σε σχέση με υγιή άτομα. Επίσης ο κίνδυνος για θανατηφόρο καρδιαγγειακό επεισόδιο ήταν κατά 2,9 φορές υψηλότερος. Η ισπανική μελέτη κατέδειξε επίσης ότι η θεραπεία CPAP μείωσε τον κίνδυνο, αλλά δεν τον μείωσε στα φυσιολογικά επίπεδα.
Η άμεση, αιτιώδης σχέση μεταξύ της μη αντιμετωπισμένης υπνικής άπνοιας και των δευτερογενών καταστάσεων λόγω του αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου διερευνήθηκε και τεκμηριώθηκε, μεταξύ άλλων, από μια μελέτη της Mayo Clinic στο Rochester στην Minnesota. Αυτή βασίστηκε σε μια αναδρομική ανάλυση ασθενών με αιφνίδιο καρδιακό θάνατο οι οποίοι είχαν υπνική άπνοια. Συμπεριλήφθηκαν 112 περιπτώσεις θανάτου σε αυτήν τη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine. Εδώ διερευνήθηκε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή, η οποία υποδεικνύει μια συσχέτιση μεταξύ ΑΥΑ και αυξημένης θνησιμότητας από αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Η ώρα της ημέρας κατά την οποία αποβίωσαν οι ασθενείς. Στα υγιή άτομα, ο χαμηλότερος κίνδυνος καρδιακής προσβολής παρατηρείται μεταξύ 00:00 και 06:00 το πρωί. Στους ασθενείς με ΑΥΑ, σε αυτό το χρονικό διάστημα της ημέρας είναι ο υψηλότερος. Επιπλέον καθορίστηκε μια συσχέτιση μεταξύ του AHI και του κινδύνου για καρδιακή προσβολή. Όσο μεγαλύτερη είναι η σοβαρότητα της υπνικής άπνοιας, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος αιφνίδιου καρδιακού θανάτου κατά τη διάρκεια της νύχτας. Και αυτό συμβαίνει διότι πρόκειται για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο συμβαίνουν οι επικίνδυνες παύσεις της αναπνοής, οι οποίες αποτελούν την αιτία για τις σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία που μπορούν να οδηγήσουν στον θάνατο. Σήμερα θεωρείται ότι η μη αντιμετωπισμένη υπνική άπνοια μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 10 χρόνια κατά μέσο όρο.
Αλλά το έμφραγμα και το εγκεφαλικό επεισόδιο δεν είναι οι μόνες επιπτώσεις που μπορεί να συμβούν. Είναι απλά οι πιο θανατηφόρες. Ακόμα και πριν από αυτό, η υπνική άπνοια μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των πασχόντων. Συχνές δευτερογενείς παθήσεις είναι η κατάθλιψη, ο διαβήτης τύπου 2 ενώ το κύριο σύμπτωμα είναι μια διαρκής κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, η οποία μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την απόδοση, τη συγκέντρωση και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτές οι επιδράσεις οφείλονται προπάντων στις μακροχρόνιες επιπτώσεις του διαταραγμένου ύπνου και της συνεχούς απελευθέρωσης ορμονών του στρες από τις παύσεις της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Όταν ο/η σύντροφός σας επισημαίνει διακοπές της αναπνοής στον ύπνο, δεν πρόκειται πλέον για φυσιολογικό και ακίνδυνο ροχαλητό. Ως αποτέλεσμα των παύσεων της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας, το σώμα δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο. Κατακλύζεται επαναλαμβανόμενα με ορμόνες του στρες, όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη. Και η αρχιτεκτονική του ύπνου διαταράσσεται. Όλες αυτές οι επιπτώσεις των οφειλόμενων στην ΑΥΑ παύσεων της αναπνοής δημιουργούν σημαντικούς μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία.
Η ποσότητα του οξυγόνου στο αίμα πέφτει ως αποτέλεσμα των νυκτερινών διακοπών της αναπνοής. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν τροφοδοτείται με αρκετό οξυγόνο. Το οξυγόνο είναι απαραίτητο για τη λειτουργία κάθε κυττάρου του σώματος από τον εγκέφαλο μέχρι τις άκρες των δακτύλων.
Μακροπρόθεσμα, η επανειλημμένη ανεπάρκεια οξυγόνου στο σώμα μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες και να διαταράξει τον μεταβολισμό. Έτσι, η υποξία φαίνεται να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη (τύπου 2) ως δευτερογενούς πάθησης στην αποφρακτική υπνική άπνοια.
Επιπλέον, οι παύσεις αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας καταστρέφουν την αρχιτεκτονική του ύπνου. Ο ύπνος έχει μια ορισμένη αλληλουχία σταδίων διαφορετικού βάθους, ορισμένα από τα οποία συνοδεύονται από όνειρα. Στο στάδιο με τα όνειρα, οι εμπειρίες της ημέρας επεξεργάζονται, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ψυχολογική μας ευεξία.
Επιπλέον, το σώμα χρειάζεται τον ύπνο για να ανακάμψει. Ο εγκέφαλος, ο οποίος πρέπει να εκτελεί εξαιρετικά πολύπλοκες εργασίες κάθε μέρα, αναδιοργανώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Και το ίδιο συμβαίνει και για τις αρθρώσεις και τους μύες.
Ωστόσο, για τα άτομα που πάσχουν από υπνική άπνοια, ο ύπνος χάνει την ικανότητα να ξεκουράζει. Κάθε διακοπή της αναπνοής πυροδοτεί μια αντίδραση αφύπνισης, την οποία το άτομο που κοιμάται δεν αντιλαμβάνεται καν: Ξυπνάει στιγμιαία και παίρνει μια βαθιά αναπνοή, αλλά στη συνέχεια ξανακοιμάται χωρίς στην πραγματικότητα να έχει ξυπνήσει. Η αρχιτεκτονική του ύπνου έχει καταστραφεί από τις αλλεπάλληλες αντιδράσεις αφύπνισης. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ασθενείς με υπνική άπνοια ξυπνούν εξαντλημένοι το πρωί και αισθάνονται διαρκή κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Αλλά αυτό δεν είναι όλο: Ολόκληρο το σώμα επιβαρύνεται όταν δεν λαμβάνει καλής ποιότητας ύπνο. Στο σώμα μας, λαμβάνει χώρα ένας απίστευτος αριθμός μεταβολικών διεργασιών, οι οποίες είναι αλληλένδετες και αλληλοεξαρτώμενες σαν γρανάζια. Η συνεχής έλλειψη ύπνου κάνει το σώμα επιρρεπές σε διαταραχές. Ακόμα και ένα γρανάζι να αποσυντονιστεί, αυτό μπορεί να έχει εκτεταμένες συνέπειες.
Οι νυκτερινές διακοπές της αναπνοής δημιουργούν συνθήκες στρες στον οργανισμό. Με κάθε αντίδραση αφύπνισης, απελευθερώνονται ορμόνες του στρες, όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη, οι οποίες επηρεάζουν πολυάριθμες μεταβολικές διεργασίες. Αυξάνεται έτσι ο κίνδυνος διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων, θέτοντας τους ασθενείς με ΑΥΑ σε ιδιαίτερο κίνδυνο.
Οι αυξητικές ορμόνες, οι οποίες απελευθερώνονται κυρίως κατά τη διάρκεια του βαθέως ύπνου, μειώνονται στην υπνική άπνοια, ως αποτέλεσμα της διαταραγμένης αρχιτεκτονικής του ύπνου. Είναι πιθανό ότι αυτό επιβαρύνει τις διεργασίες επιδιόρθωσης των κυττάρων κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Με μια ματιά: Οι επιπτώσεις των νυκτερινών διακοπών της αναπνοής λόγω της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας
Από τα διάφορα συμπτώματα της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι εκείνο που πρώτα αντιλαμβάνονται οι πάσχοντες. Οι σύντροφοι τους παρατηρούν κυρίως τις διακοπές της αναπνοής στον ύπνο, οι οποίες πολύ συχνά εκλαμβάνονται εσφαλμένα ως ακίνδυνο ροχαλητό. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με ΑΥΑ υποφέρουν από αυτό. Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας αποτελεί συνέπεια της μειωμένης παροχής οξυγόνου, καθώς και της διαταραγμένης αρχιτεκτονικής του ύπνου λόγω των παύσεων της αναπνοής. Έτσι η μη αντιμετωπισμένη υπνική άπνοια αρχικά ενέχει τον κίνδυνο μειωμένης απόδοσης κατά τη διάρκεια της ημέρας και φθάνει μέχρι την επικίνδυνη υπνηλία ακόμα και στην οδήγηση.
Αν και έχουν κοιμηθεί για αρκετές ώρες, οι ασθενείς με υπνική άπνοια δεν αισθάνονται ξεκούραστοι και ανανεωμένοι το πρωί, αλλά ξυπνούν κουρασμένοι. Ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες, πολλοί ασθενείς εμφανίζουν και πονοκεφάλους. Η κόπωση συνοδεύει συνήθως τους ασθενείς καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας συνοδεύεται από μείωση στην πνευματική και σωματική απόδοση. Πολλοί ασθενείς με υπνική άπνοια έχουν δυσκολία συγκέντρωσης και ορισμένοι ασθενείς έχουν επίσης προβλήματα μνήμης. Η πτώση στην απόδοση μπορεί να είναι δραματική στις μέτριες έως σοβαρές μορφές της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, επηρεάζοντας τόσο την εργασιακή όσο και την προσωπική ζωή. Καθημερινές δραστηριότητες οι οποίες πάντα φαίνονταν εύκολες, αρχίζουν να αποτελούν πρόκληση. Τα επαγγελματικά προβλήματα είναι αναπόφευκτα. Αυτό μπορεί να φθάσει σε τέτοιο βαθμό που άτομα με υψηλή ειδίκευση να διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν τη δουλειά τους.
Μάθετε περισσότερα:
Δεν είναι μόνο οι ίδιοι οι ασθενείς με υπνική άπνοια που επηρεάζονται από την μειωμένη ποιότητας ζωής. Η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι επίσης μια άσχημη εμπειρία για τις οικογένειες των ασθενών.
Το ιστορικό των ασθενών με ΑΥΑ ξεκινάει συνήθως από αρκετά παλιά. Πολλοί ασθενείς δηλαδή έχουν τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας για μήνες πριν επισκεφτούν έναν γιατρό. Επομένως, για όλους εκείνους που εμφανίζουν χρόνια κόπωση και ροχαλίζουν, έχουμε μια συμβουλή: Απευθυνθείτε άμεσα σε γιατρό και διευκρινίστε αν υπάρχει αποφρακτική υπνική άπνοια!
Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, η έλλειψη συγκέντρωσης και τα αργά αντανακλαστικά είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα στην οδήγηση. Πολλοί πάσχοντες γνωρίζουν την έντονη υπνηλία στο τιμόνι από την προσωπική τους εμπειρία. Ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων είναι επτά φορές υψηλότερος σε άτομα με ΑΥΑ σε σύγκριση με υγιή άτομα.(2) Άτομα που πάσχουν από κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας ως αποτέλεσμα της υπνικής άπνοιας είναι επομένως ακατάλληλα για οδήγηση.
Είναι επομένως πιθανό η διάγνωση υπνικής άπνοιας να έχει συνέπειες για την άδεια οδήγησης. Τουλάχιστον, εάν δεν αντιμετωπιστεί και η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας επιμένει.
Για πρώτη φορά, η “ υπνική άπνοια με την υπνηλία στην οδήγηση που προκαλεί" αναφέρθηκε στη γερμανική κανονιστική πράξη περί άδειας οδηγήσεως στα τέλη της δεκαετίας του '90. Άτομα με υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν επιτρέπεται να οδηγούν, σύμφωνα με την κανονιστική πράξη περί άδειας οδηγήσεως. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι λόγω των κενών στην διάγνωση των πασχόντων, πολλοί μη διαγνωσμένοι και επομένως χωρίς θεραπεία ασθενείς, συνεχίζουν να οδηγούν αυτοκίνητα ή δίκυκλα.
Εάν η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας διορθωθεί, η ικανότητα οδήγησης συνήθως αποκαθίσταται. Αυτό ισχύει και για επαγγελματίες οδηγούς όπως οδηγοί φορτηγών και λεωφορείων. Ειδικά σε αυτές τις επαγγελματικές ομάδες θα πρέπει πάντα να διερευνάται εάν το ροχαλητό είναι ακίνδυνο ή κρύβει άπνοιες.
Με μια ματιά: Η κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας λόγω της υπνικής άπνοιας ως κύριο σύμπτωμα
Πολλοί άνθρωποι οι οποίοι πάσχουν από σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (ΣΑΥΑ) δεν το γνωρίζουν. Οι περισσότεροι από αυτούς ίσως να γνωρίζουν ότι ροχαλίζουν, αλλά δεν θεωρούν ότι είναι κάτι σοβαρό. Το ροχαλητό είναι συχνό φαινόμενο και, στην πραγματικότητα, είναι απλά ενοχλητικό, αλλά ουσιαστικά ακίνδυνο. Ωστόσο, στην περίπτωση της υπνικής άπνοιας, είναι κάτι διαφορετικό. Στην περίπτωση αυτή, το ροχαλητό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Και, εάν συνδυάζεται με κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας θα πρέπει επίσης να σκεφτείτε το ενδεχόμενο του συνδρόμου αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Εάν αισθάνεστε μόνιμα κόπωση και βιώνετε απλές δραστηριότητες ως εξαντλητικές, αυτό ρίχνει τη διάθεσή σας. Προπάντων αυτή η κακή διάθεση επιβαρύνει πολλούς ασθενείς με υπνική άπνοια. Παρά τον αρκετό ύπνο, είναι διαρκώς κουρασμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, έχουν πονοκεφάλους και η απόδοση και συγκέντρωση τους καταρρέει. Και αυτό χωρίς προφανή αιτία. Η καταθλιπτική διάθεση επηρεάζει επίσης τους συγγενείς και τον/τη σύντροφο. Τα προβλήματα στη σχέση μπορεί να είναι το επακόλουθο, το οποίο με τη σειρά του ευνοεί την επιδείνωση της κατάθλιψης.
Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από αποφρακτική υπνική άπνοια δεν αισθάνονται ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν στην καθημερινή ζωή και θα ήθελαν να κρυφτούν στο κρεβάτι. Δεν μπορούν να βρουν το κουράγιο να κάνουν οτιδήποτε, δεν ενθουσιάζονται με τίποτα. Η απόσταση που τους χωρίζει από τη μείζωνα κατάθλιψη είναι πολύ μικρή.
Η οικογένεια και οι φίλοι παρατηρούν επίσης την αλλαγή του χαρακτήρα, αλλά δεν καταφέρνουν να βοηθήσουν τον πάσχοντα. Αυτό είναι χαρακτηριστικό της κατάθλιψης: Τα άτομα με κατάθλιψη είναι εγκλωβισμένα στην κακή τους διάθεση και είναι δύσκολο να προσεγγιστούν από τον περίγυρο τους. Οι ασθενείς με υπνική άπνοια δεν μπορούν να απελευθερωθούν από την κατάθλιψη μόνοι τους. Χρειάζονται ιατρική βοήθεια.
Η κατάθλιψη είναι κάτι διαφορετικό από την περιστασιακή κακή διάθεση. Είναι μια ασθένεια που καλύπτει ολόκληρη τη ζωή με ένα γκρίζο πέπλο. Οι πάσχοντες χάνουν τη χαρά της ζωής και αισθάνονται κενοί. Το ενδιαφέρον για κοινωνικότητα, για την εργασία, για χόμπι ξεθωριάζει. Όλο και περισσότερο, τα άτομα με κατάθλιψη αποσύρονται από τη ζωή.
Η κόπωση και η έλλειψη συγκέντρωσης αποτελούν επίσης μέρος της κλινικής εικόνας της κατάθλιψης – συμπτώματα που είναι επίσης χαρακτηριστικά της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Η ανάγκη για ύπνο είναι συχνά έντονη στην κατάθλιψη. Όταν ταυτόχρονα υπάρχει ΑΥΑ, αυτό είναι ιδιαίτερα ύπουλο και ενισχύει τον κίνδυνο που διατρέχουν οι πάσχοντες να μπουν σε έναν φαύλο κύκλο που επιδεινώνει την κατάθλιψη τους.
Αυτό συμβαίνει επειδή η κατάθλιψη είναι συχνά συνέπεια των διαταραχών του ύπνου, ακριβώς όπως οι διαταραχές του ύπνου μπορεί συχνά να είναι συνέπεια της κατάθλιψης. Τα δύο είναι αλληλένδετα.
Η κλινική εικόνα του συνδρόμου αποφρακτικής υπνικής άπνοιας χαρακτηρίζεται κυρίως από νυκτερινές διακοπές της αναπνοής, οι οποίες προκαλούν αντιδράσεις στρες. Τα στάδια του ύπνου διαταράσσονται και ο βαθύς ύπνος και ο ύπνος REM μειώνονται ή εξαφανίζονται. Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα ξυπνάει λόγω των απνοιών στ του στρες και αδρεναλίνη, έτσι ώστε να συνεχιστεί ηην προσπάθεια του να βοηθήσει το αναπνευστικό να πάρει αναπνοή. Συνήθως ο ασθενής δεν αντιλάμβάνεται καν αυτές τις νυκτερινές αντιδράσεις αφύπνισης, οι οποίες μπορεί να επαναλαμβάνονται δεκάδες φορές κάθε νύχτα. Αλλά οι επιπτώσεις του διαταραγμένου ύπνου είναι σοβαρές.
Περίπου το 80% όλων των ατόμων με κατάθλιψη πάσχουν επίσης από διαταραχές του ύπνου. Συχνά δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί ακριβώς ποιες από τις 2 παθήσεις συνέβη πρώτα. Οι διαταραχές του ύπνου άρα μπορούν να είναι και αιτίες της κατάθλιψης. Η μελέτη με την ονομασία "HypnoLaus" μελέτησε πρόσφατα τη σύνδεση μεταξύ κατάθλιψης και προβλημάτων ύπνου εξετάζοντας 2.121 ασθενείς. Στη μελέτη αυτή, το 49,9% των ανδρών και το 23,4% των γυναικών έπασχαν από αποφρακτική υπνική άπνοια και κατάθλιψη.(22)
Νευρικοί αγγελιοφόροι, όπως η σεροτονίνη και η νοραδρεναλίνη, ρυθμίζουν επίσης τις καταστάσεις εγρήγορσης και ύπνου, καθώς και την πνευματική μας κατάσταση. Εάν υπάρχουν αστοχίες στα υπεύθυνα νευρικά κέντρα λόγω διαταραγμένου ύπνου και την αυξημένη απελευθέρωση ορμονών του στρες, αυτό μπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην ψυχή.
Προπάντων το στάδιο του βαθέως ύπνου διαταράσσεται από την κατάθλιψη και τις διακοπές της αναπνοής στο πλαίσιο της υπνικής άπνοιας. Χωρίς βαθύ ύπνο οι ασθενείς δεν μπορούν να ξεκουραστούν και η αναγεννητική ικανότητα του σώματος και των οργάνων μειώνεται. Κι αυτό γιατί η αυξητική ορμόνη απελευθερώνεται μόνο κατά τη διάρκεια του βαθέως ύπνου.
Όταν διαταράσσεται ο ύπνος REM, όπως συμβαίνει στην ΑΥΑ, επηρεάζεται αρνητικά η λειτουργία της μνήμης. Κι αυτό γιατί ο ύπνος REM στον οποίο ονειρευόμαστε, βοηθάει στην επεξεργασία και στην απονημόνευση όλων των παραστάσεων που έχουμε στην διάρκεια της ημέρας. Επίσης η διαταραχή στον ύπνο REM οδηγεί σε διαταραχές της διάθεσης και σε κατάθλιψη η οποία με τη σειρά της προκαλεί προβλήματα στο να αποκοιμηθείτε το βράδυ. Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος.
Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές, όχι μόνο για τους πάσχοντες από υπνική άπνοια, αλλά και για εκείνους που βρίσκονται στο περιβάλλον τους. Επιπλέον, η διάγνωση της κατάθλιψης σε ασθενείς με υπνική άπνοια είναι δύσκολη επειδή πολλά συμπτώματα εμφανίζονται ταυτόχρονα και στις δύο ασθένειες.
Μειωμένη απόδοση
Διαταραχές συγκέντρωσης
Ευερεθιστότητα (οι πάσχοντες δεν γνωρίζουν από τι πραγματικά υποφέρουν και αντιδρούν αρνητικά σε σχετικές ερωτήσεις ή καλοπροαίρετες συμβουλές)
Διαταραχές μνήμης
Φοβίες
Οι πάσχοντες αποσύρονται και χάνουν το ενδιαφέρον τους για προηγούμενα χόμπι κ.λπ.
Προβλήματα να αποκοιμηθούν και να κοιμηθούν συνεχόμενα
Κόπωση κι υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
Αυξημένος κίνδυνος για έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο
Νυκτερινή εφίδρωσηΕξάντληση (δυσκολία να αντεπεξέλθουν στην καθημερινότητα τους)
Ξηροστομία
Ζάλη
Πονοκέφαλοι (πρωινοί)
Προβλήματα στύσης/ Απώλεια της λίμπιντο
Η αυξημένος κίνδυνος των ασθενών με υπνική άπνοια για κατάθλιψη είναι αποδεδειγμένος. Ωστόσο, υπάρχουν μόνο λίγες συστηματικές μελέτες σχετικά με το πόσα άτομα πάσχουν από κατάθλιψη. Σε μια ελβετικο-γερμανική μελέτη, ένας στους πέντε ασθενείς με ΑΥΑ πληρούσε τα κριτήρια για κλινικά σημαντική κατάθλιψη.(3) Σε μια αυστραλιανή μελέτη, τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων κατέγραψαν συμπτώματα κατάθλιψης, τα οποία ήταν εντονότερα όσο σοβαρότερη ήταν η αποφρακτική υπνική άπνοια.(4) Οι γυναίκες με υπνική άπνοια φαίνεται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης.
Προπάντων οι αρνητικές επιπτώσεις της ταυτόχρονης παρουσίας και των δύο παθήσεων είναι τεκμηριωμένες. Μεταξύ άλλων, υπάρχει μια μελέτη από το Κέντρο Ιατρικής του Ύπνου της Nürnberg, σύμφωνα με την οποία η συνδυασμένη συχνότητα εμφάνισης αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και σοβαρής κατάθλιψης είναι σχεδόν 25%. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι δυσμενείς συνέπειες και των δύο ασθενειών όχι μόνο αθροίζονται, αλλά πολλαπλασιάζονται, με αποτέλεσμα οι ασθενείς με υπνική άπνοια και σοβαρή κατάθλιψη να είναι βαθιά απελπισμένοι.
Με μια ματιά: Υπνική άπνοια και κατάθλιψη
Υπάρχει επίσης μια στενή σύνδεση μεταξύ της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και του σακχαρώδους διαβήτη.(5-8) Στον σακχαρώδη διαβήτη υπάρχει υπερβολική ποσότητα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Το σάκχαρο με τη σειρά του επιβαρύνει τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων καθώς και τα νεύρα. Ο διαβήτης προσβάλλει όχι μόνο τους νεφρούς, αλλά συσχετίζεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος κι οφθαλμικής βλάβης. Όπως και η αποφρακτική υπνική άπνοια, ο διαβήτης είναι μία από τις υποτιμημένες ασθένειες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον διαβήτη τύπου 2, ο οποίος είναι αρκετά συχνός.
Αλλά πώς σχετίζονται η αποφρακτική υπνική άπνοια και ο διαβήτης τύπου 2; Η συσχέτιση προκύπτει από τις ορμόνες του στρες που απελευθερώνονται σε αυξημένες ποσότητες κάθε νύχτα ως αποτέλεσμα των διακοπών της αναπνοής.
Κάθε διακοπή της αναπνοής θέτει το σώμα σε συναγερμό, το οποίο με τη σειρά του ενεργοποιεί τον μηχανισμό του για επικίνδυνες καταστάσεις: Απελευθερώνονται ορμόνες του στρες, όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη, οι οποίες μεταξύ άλλων προκαλούν αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Αυτό είναι λογικό: Όταν υπάρχει επικείμενος κίνδυνος, το σώμα χρειάζεται ενέργεια και το σάκχαρο (γλυκόζη) είναι η πιο σημαντική πηγή ενέργειάς του.(9)
Επομένως – υπό την επίδραση των ορμονών του στρες – τα αποθέματα σακχάρου στο ήπαρ επιστρατεύονται και η γλυκόζη εισέρχεται στο αίμα. Επιπλέον, η αδρεναλίνη περιορίζει την απελευθέρωση ινσουλίνης, της ορμόνης που είναι υπεύθυνη για την ομοιόσταση του σακχάρου.(10) Ταυτόχρονα, η κορτιζόλη μειώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.(10) Η κινητοποίηση των αποθεμάτων σακχάρου όταν η ινσουλίνη είναι περιορισμένη επιτρέπει μια σημαντική αύξηση της γλυκόζης του αίματος σε καταστάσεις έντονου στρες, έτσι ώστε το σώμα να μπορεί να έχει πρόσβαση πιο γρήγορα σε μεγαλύτερες ποσότητες πλούσιας σε ενέργεια γλυκόζης. Μέχρι εδώ καλά.
Ωστόσο, εάν ο μηχανισμός στρες του σώματος ενεργοποιείται επαναλαμβανόμενα ως αποτέλεσμα των νυκτερινών διακοπών της αναπνοής, αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ομοιόσταση του σακχάρου. Τότε το σάκχαρο του αίματος μπορεί να αυξηθεί μόνιμα, οδηγώντας σε διαβήτη. Η κορτιζόλη μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη μακροπρόθεσμα εάν το στρες συνεχίζεται.(10) Οι ιατροί αναφέρονται στην κατάσταση αυτή ως περιφερική αντίσταση στην ινσουλίνη. Η περιφερική αντίσταση στην ινσουλίνη είναι επίσης η αιτία του διαβήτη τύπου 2: Στο πλαίσιο μιας γενετικής προδιάθεσης, η παχυσαρκία και η έλλειψη άσκησης κάνουν τα κύτταρα να γίνουν λιγότερο ευαίσθητα στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα τη μόνιμη αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Η αποφρακτική υπνική άπνοια και ο διαβήτης τύπου 2 συνδέονται επομένως μέσω της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Ωστόσο, οι ακριβείς μηχανισμοί δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί πλήρως. Εκτός από τις ορμόνες του στρες, κι άλλοι παράγοντες είναι πιθανό ότι παίζουν κάποιον ρόλο: Η ανεπάρκεια οξυγόνου επίσης αυξάνει τη γλυκόζη του αίματος και θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη. Ακόμα, έχει αποδειχθεί ότι η έλλειψη καλού ύπνου από μόνη της – χωρίς άπνοιες – αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη. Κι επιπλέον η έλλειψη ύπνου φαίνεται ότι διεγείρει την όρεξη(11), το οποίο μπορεί να ευνοήσει την παχυσαρκία και τον διαβήτη τύπου 2.
Διαβήτης τύπου 2 που δεν ρυθμίζεται εύκολα: Σκεφτείτε την υπνική άπνοια!
Από την εμπειρία μας, είναι συχνά δύσκολο να επανέλθει το σάκχαρο του αίματος στα φυσιολογικά σε διαβητικούς τύπου 2 που επίσης πάσχουν από ΑΥΑ. Οι ορμόνες του στρες, οι οποίες απελευθερώνονται κάθε νύχτα ως αποτέλεσμα των απνοιών, εμποδίζουν την αποτελεσματική θεραπεία διότι συνεχίζουν να διατηρούν το σάκχαρο του αίματος υψηλό. Συνεπώς, σε περίπτωση διαβήτη τύπου 2 που είναι δύσκολο να ρυθμιστεί, θα πρέπει πάντα να διερευνάται εάν συνυπάρχει με ΑΥΑ.
Παρεμπιπτόντως, το ίδιο ισχύει επίσης και για την υπέρταση. Σε πολλούς ασθενείς με ΑΥΑ, η αρτηριακή πίεση είναι πολύ υψηλή και συχνά δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά με τα φάρμακα. Για άλλη μια φορά – είναι οι ορμόνες του στρες που παρεμβάλλονται – αυτή τη φορά με την αυξητική τους επίδραση στην αρτηριακή πίεση.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια και ο διαβήτης τύπου 2 αποτελούν ένα επικίνδυνο δίδυμο. Η ΑΥΑ ευνοεί ή επιδεινώνει τον διαβήτη. Κι αντίστροφα, η παχυσαρκία, η οποία είναι χαρακτηριστική του διαβήτη τύπου 2, έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υπνική άπνοια. Ωστόσο, ο συνδυασμός ΑΥΑ και διαβήτη είναι ιδιαίτερα απειλητικός διότι και οι δύο καταστάσεις αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο με αυξημένη συχνότητα εμφράγματος κι εγκεφαλικού επεισοδίου.
Ο διαβήτης τύπου 2 συσχετίζεται με εξαιρετικά αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο επειδή το αυξημένο σάκχαρο στο αίμα επιβαρύνει τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, επιτρέποντας διείσδυση σφαιριδίων λίπους και άλλων συστατικών του αίματος (αρτηριοσκλήρωση). Με την πάροδο του χρόνου, τα αιμοφόρα αγγεία γίνονται ολοένα και στενότερα και μπορεί τελικά – όπως στην περίπτωση εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου – να φράξουν τελείως.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια αυξάνει επίσης τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, όπως θα εξετάσουμε λεπτομερέστερα. Όταν συνδυάζονται ΑΥΑ και διαβήτης ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται. Μια σημαντική αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου είναι ήδη ανιχνεύσιμη στο προδιαβητικό στάδιο στο οποίο οι τιμές σακχάρου του αίματος εξακολουθούν να βρίσκονται εντός των φυσιολογικών ορίων.
Συχνά η αρτηριακή πίεση καθώς και τα λιπίδια του αίματος είναι επίσης αυξημένα. Έτσι τα άτομα με προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2 συχνά έχουν μια σειρά παραγόντων κινδύνου που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία της καρδιάς και των αγγείων. Οι ιατροί μιλούν για μεταβολικό σύνδρομο. Η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι επίσης πολύ συχνή σε αυτό το πλαίσιο. Πάνω από 50 τοις εκατό των ατόμων με μεταβολικό σύνδρομο πιστεύεται ότι έχουν μέτρια έως σοβαρή υπνική άπνοια.(5)
Με μια ματιά: Υπνική άπνοια και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Με την απελευθέρωση ορμονών του στρες, όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη, αυξάνεται το σακχάρου του αίματος καθώς και η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός. Η καρδιά επομένως αρχίζει να χτυπάει γρηγορότερα για να τροφοδοτήσει πιο αποτελεσματικά αίμα διαμέσου των αιμοφόρων αγγείων διασφαλίζοντας μια αυξημένη παροχή θρεπτικών συστατικών. Έτσι το σώμα μας είναι καλά προετοιμασμένο για καταστάσεις στρες ή επικίνδυνες καταστάσεις.
Αυτή η επαγόμενη από το στρες αυξημένη ενεργοποίηση του κεντρικού νευρικού συστήματος ονομάζεται αφύπνιση (arousal). Υπάρχει και ο όρος "επίπεδο αφύπνισης", το οποίο κανονικά είναι πολύ χαμηλό κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οι αφυπνίσεις αυξάνονται από τις προκαλούμενες από τις διακοπές της αναπνοής σαν άμυνα του οργανισμού προκειμένου να ξανανοίξουν οι αεραγωγοί μέσω της ενεργοποίησης των μυών, αποφεύγοντας έτσι τον θάνατο από ασφυξία.
Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα στον εγκέφαλο αντιδρά στον αποκορεσμό οξυγόνου του αίματος λόγω του ότι με το κλείσιμο των ανώτερων αεραγωγών εμποδίζεται να φθάσει ο αέρας στους πνεύμονες. Πρόκειται για μια χρήσιμη και ζωτικής σημασίας λειτουργία. Αλλά εάν, λόγω των διακοπών της αναπνοής αυτό συμβαίνει πολλές φορές κάθε νύχτα και για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτή η πραγματικά θετική επίδραση του μηχανισμού στρες του ίδιου του σώματος μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα. Διότι, εάν η αρτηριακή πίεση είναι μόνιμα πολύ υψηλή κατά τη διάρκεια του ύπνου και ο καρδιακός ρυθμός μόνιμα αυξημένος, αυτό έχει σημαντικές αρνητικές συνέπειες μακροπρόθεσμα.
Δεν είναι σπάνιο να συμβαίνουν εμφράγματα ή εγκεφαλικά επεισόδια σε έδαφος μη αντιμετωπισμένης υπνικής άπνοιας. Αυτό συμβαίνει επειδή η υπέρταση αποτελεί συχνή δευτερογενή πάθηση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Και είναι ακριβώς αυτή η υψηλή αρτηριακή πίεση που δημιουργεί τον αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Με την αυξανόμενη ηλικία και ανάλογα με τη σοβαρότητα του συνδρόμου υπνικής άπνοιας, ο κίνδυνος για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο κατά τη διάρκεια του ύπνου ή εγκεφαλικού επεισοδίου αυξάνεται επίσης.
Οι συχνές διακοπές της αναπνοής οδηγούν σε μειωμένη παροχή αέρα στους πνεύμονες, το οποίο με τη σειρά του μειώνει τον κορεσμό οξυγόνου του αίματος. Αυτή η επίδραση αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της συχνότητας των νυκτερινών διακοπών της αναπνοής, δηλ. με τη σοβαρότητα του συνδρόμου υπνικής άπνοιας (AHI). Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα αντιδρά στην ανεπάρκεια οξυγόνου και πυροδοτεί μια απάντηση στρες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η καρδιά υποβάλλεται έτσι σε μεγάλη καταπόνηση, καθώς πρέπει να αντλήσει περισσότερο αίμα σε μικρότερο χρονικό διάστημα για να διασφαλίσει την αυξημένη παροχή θρεπτικών συστατικών και οξυγόνου. Ακόμα περισσότερο, διότι η περιεκτικότητα του αίματος σε οξυγόνο είναι ήδη χαμηλή λόγω των διακοπών της αναπνοής. Και αυτό συμβαίνει ειδικά σε στιγμές που, λόγω των διακοπών της αναπνοής, η ίδια η καρδιά τροφοδοτείται λιγότερο με οξυγόνο. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό οδηγεί σε μακροχρόνια βλάβη στον καρδιακό μυ, ευνοώντας την εμφάνιση αρρυθμιών, εμφράγματος και καρδιακής ανεπάρκειας.(17)
Η συνεχής αύξηση της αρτηριακής πίεσης λόγω των διακοπών της αναπνοής δημιουργεί μεγάλη καταπόνηση για την καρδιά, την κυκλοφορία και τον εγκέφαλο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η συνεχής απελευθέρωση ορμονών του στρες με την επακόλουθη αύξηση της αρτηριακής πίεσης στην πραγματικότητα οδηγούν σε ανεπάρκεια αιματικής ροής στο καρδιαγγειακό σύστημα. Επιπλέον, αναπτύσσονται αρτηριοσκληρωτικές εναποθέσεις στις καρωτίδες και αυτές οι στενώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε θρόμβους αίματος. Αυξάνουν επίσης περαιτέρω την αρτηριακή πίεση, επειδή η καρδιά τώρα χρειάζεται ακόμα περισσότερη δύναμη για να αντλήσει το ήδη φτωχό σε οξυγόνο αίμα διαμέσου των φραγμένων αγγείων. Οι θρόμβοι αίματος που προκύπτουν μπορεί να ταξιδέψουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο, όπου μπορεί να συμβεί πλήρης αγγειακή απόφραξη (θρόμβωση ή εμβολή) που είναι η αιτία του επικίνδυνου εγκεφαλικού επεισοδίου, το οποίο εμφανίζουν περίπου 200.000 άνθρωποι στη Γερμανία κάθε χρόνο.
Οι κίνδυνοι της συχνά υποτιμημένης υπνικής άπνοιας είναι επομένως μεγάλοι – προπάντων για το καρδιαγγειακό σύστημα. Στη χειρότερη περίπτωση, ένα μη αντιμετωπισμένο σύνδρομο υπνικής άπνοιας καταλήγει μπορεί να αποβεί θανατηφόρο εντός μερικών ετών.
Οι συνεχείς διακοπές της αναπνοής πυροδοτούν την έκκριση των ορμονών του στρες, οι οποίες αυξάνουν την αρτηριακή πίεση. κατά βάση χρήσιμη επίδραση των ορμονών του στρες, η οποία αυξάνει την αρτηριακή πίεση, γυρίζει μπούμερανγκ μακροπρόθεσμα λόγω των συνεχών παύσεων της αναπνοής: Όταν οι αντιδράσεις στρες συσσωρεύονται, όπως στην περίπτωση των αλλεπάλληλων παύσεων της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας, η αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξηθεί μόνιμα – πέρα από την πράσινη ζώνη. Διάφορες μελέτες δείχνουν σταθερά ότι πολλοί ασθενείς με υπνική άπνοια πάσχουν από υπέρταση.(1,12,13)
Η απελευθέρωση των ορμονών του στρες ενεργοποιεί κάθε φορά το συμπαθητικό νευρικό σύστημα στον εγκέφαλο. Αυτό το κομμάτι του αυτόνομου νευρικού μας συστήματος θέτει όλες τις λειτουργίες του σώματός μας σε υψηλή ετοιμότητα. Αυτό περιλαμβάνει την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Μετά όμως από κάποιο χρονικό διάστημα, από την συνεχή ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος λόγω των αλλεπάλληλων διακοπων της αναπνοής η αρτηριακή πίεση διατηρείται μονίμως υψηλή.
Οι διακοπές της αναπνοής λόγω της υπνικής άπνοιας μπορούν ορισμένες φορές να διαρκέσουν μέχρι κι ένα λεπτό και τότε ακούγεται ένας δυνατός ήχος ροχαλητού ή μια έντονη προσπάθεια για εισπνοή αέρα. Ο αθενής έχει μερικώς αφυπνιστεί επιτρέποντας στους αεραγωγούς να ανοίξουν ξανά. Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης οξυγόνου στο αίμα, αυξάνεται η έκκριση της αγγειοσυσταλτικής ουσίας ενδοθηλίνης. Με αυτόν τον τρόπο, το καρδιαγγειακό σύστημα, το οποίο είναι ήδη επιβαρυμένο από τη μόνιμα αυξημένη αρτηριακή πίεση, τίθεται σε ακόμα μεγαλύτερη καταπόνηση.
Επιπλέον, όταν το σώμα βρίσκεται σε λειτουργία άμυνας, όλα τα όργανα τα οποία δεν είναι απαραίτητα για την οξεία κατάσταση κινδύνου, προσωρινά τροφοδοτούνται λιγότερο με θρεπτικά συστατικά. Με τον τρόπο αυτό, το σώμα διασφαλίζει ότι τα ζωτικά όργανα και οι μύες θα λάβουν επιπλέον θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο. Εάν οι αντιδράσεις στρες συσσωρευτούν, η μόνιμη ελλιπής τροφοδοσία οργάνων δημιουργεί πρόβλημα.
Παρεμπιπτόντως, η υπνική άπνοια δεν χρειάζεται να υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα για να εκδηλωθούν οι πρώτες επιπτώσεις. Όταν κοιμόμαστε άσχημα, ο κίνδυνος υπέρτασης είναι αυξημένος κατά 50%. Λόγω της υπνικής άπνοιας, ο κίνδυνος είναι ακόμα υψηλότερος από ό,τι λόγω άλλων διαταραχών του ύπνου, καθώς υπάρχει διαρκώς ανεπαρκής τροφοδοσία του αίματος με οξυγόνο εξαιτίας της απόφραξης των αεραγωγών. Το σώμα μας βρίσκεται σε μόνιμη κατάσταση συναγερμού και διατηρεί την αρτηριακή πίεση συνεχώς υψηλή. Μπορεί να προκληθεί ανθεκτική στα φάρμακα υπέρταση.
Η καρδιά λειτουργεί πιο εντατικά τη νύχτα από ό,τι θα έπρεπε. Δημιουργείται έτσι υπερτροφία του μυοκαρδίου. Η επηρεασμένη καρδιακή λειτουργία μπορεί να μειώσει την τροφοδοσία αίματος και δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει την απαραίτητη ανταλλαγή οξυγόνου σε όλα τα όργανα του σώματος. Εάν επηρεαστούν τα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς και δεν τροφοδοτούνται πλέον επαρκώς, μπορεί να συμβεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στα παραπάνω παίζει ρόλο κι η υπέρταση η οποία αν μείνει χωρίς θεραπεία, ή εάν δεν ανταποκρίνεται στα φάρμακα, με την πάροδο των ετών μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη σε όργανα, όπως ο εγκέφαλος και να καταλήξει ο ασθενής σε εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ένας ανθυγιεινός τρόπος ζωής (π.χ όταν καπνίζετε ή όταν έχετε παραπανίσια κιλά) ευνοεί την αρτηριοσκλήρωση. Το σώμα αντιδρά στην αρτηριοσκλήρωση με ακόμα υψηλότερη αρτηριακή πίεση και ακόμα υψηλότερο καρδιακό ρυθμό, καθώς αλλιώς το αίμα δεν μπορεί να ρέει ελεύθερα για να τροφοδοτεί τον οργανισμό με οξυγόνο. Τότε η υπνική άπνοια δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, καθώς η διαρκής απελευθέρωση ορμονών του στρες με τη σειρά της επιταχύνει την αρτηριοσκλήρωση. Η καρδιά λειτουργεί διαρκώς σε κατάσταση αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Τέλος, η αρτηριοσκλήρωση την εμφάνιση εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής ανεπάρκειας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, στα υγιή άτομα, η αρτηριακή πίεση πέφτει κατά περίπου 15% κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αντιθέτως, σε ασθενείς με υπνική άπνοια η αρτηριακή πίεση μπορεί ακόμα και να αυξηθεί κατά τη διάρκεια του ύπνου. Όταν δεν συμβαίνει η νυκτερινή πτώση της αρτηριακής πίεσης, το μυοκάρδιο υπερτρέφεται κι ο κίνδυνος εμφράγματος αυξάνεται περαιτέρω. Με την πάροδο του χρόνου, η υπέρταση επιμένει ακόμα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Να μετράτε την αρτηριακή σας πίεση τακτικά, αυτές είναι μερικές τιμές για καθοδήγηση:
Παρεμπιπτόντως: Αρκεί μόνο η συστολική ή μόνο η διαστολική πίεση να είναι εκτός ορίων για να πούμε ότι το ατομο έχει υψηλή αρτηριακή πίεση.
Η αρτηριακή υπέρταση στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, εάν ο ασθενής υποφέρει από υπνική άπνοια, η οποία είναι η αιτία για την υπέρταση, τα πράγματα γίνονται λίγο πιο πολύπλοκα.
Για τους ασθενείς με υπνική άπνοια, η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Ακόμα είναι συχνό η υψηλή αρτηριακή πίεση στο πλαίσιο της υπνικής άπνοιας να μην ανταποκρίνεται στα φάρμακα. Σήμερα, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός αντιυπερτασικών φαρμάκων τα οποία, στις περισσότερες περιπτώσεις, μειώνουν με επιτυχία την αρτηριακή πίεση. Όχι όμως στους ασθενείς με υπνική άπνοια οι οποίοι εχουν συχνά ανθεκτική στα φάρμακα αρτηριακή υπέρταση.(14,15) Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η απελευθέρωση ορμονών του στρες επαναλαμβανόμενα διαταράσσει τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. Οι ιατροί συχνά ασχολούνται με την υψηλή αρτηριακή πίεση πρώτα, αν και στην πραγματικότητα θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί η αιτία της, δηλαδή η υπνική άπνοια.
Έτσι εάν έχετε για μεγάλο χρονικό διάστημα υπέρταση που είναι δύσκολο να ελεγχθεί, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ένα γιατρό. Πίσω από την κατάσταση αυτή μπορεί να βρίσκονται οι διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Η υπέρταση αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για επεισόδια από την καρδιά και τον εγκέφαλο. Ευθύνεται για ένα ποσοστό των εμφραγμάτων και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Η υπέρταση ευννοεί την σκλήρυνση του τοιχώματος των αγγείων, διότι στα τοιχώματα τους σχηματίζονται μικροσκοπικές ρωγμές λόγω της ταχείας ροής του αίματος. Μέσω αυτών των μικροτραυματισμών, σφαιρίδια λίπους και άλλα συστατικά του αίματος μπορούν να διεισδύσουν στο τοίχωμα των αγγείων. Με την πάροδο του χρόνου, το τοίχωμα γίνεται ολοένα και παχύτερο και το αγγείο γίνεται ολοένα και περισσότερο φραγμένο. Η ροή του αίματος παρεμποδίζεται και υπάρχει ο κίνδυνος να προσκολληθούν θρόμβοι αίματος στο σημείο της στένωσης οι οποίοι να σταματήσουν εντελώς τη ροή του αίματος.
Ένα πράγμα είναι βέβαιο: οι διακοπές της αναπνοής προκαλούν πτώση στον κορεσμό οξυγόνου στο αίμα και οδηγούν σε αντίδραση αφύπνισης – συχνά δεκάδες φορές κάθε νύχτα. Κάθε αντίδραση αφύπνισης ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, αυξάνοντας τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση με τελικό αποτέλεσμα αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Υπάρχει το ερώτημα κατά πόσο η καθιερωμένη θεραπεία για ΑΥΑ, δηλαδή η μάσκα CPAP, μειώνει την επίπτωση της υπέρτασης σε ασθενείς με υπνική άπνοια. Το Ισπανικό Δίκτυο Ύπνου και Αναπνοής πραγματοποίησε μια μελέτη με 723 ασθενείς με ΑΥΑ, η οποία συνοψίστηκε στο Deutsche Apotheker Zeitung. Συνολικά δύο μελέτες από τις ισπανικές ερευνητικές ομάδες σχετικά με το θέμα αυτό δημοσιεύθηκαν στο αμερικανικό περιοδικό JAMA.
Συνοπτικά: Στους ασθενείς που έλαβαν θεραπεία CPAP, ο κίνδυνος αρτηριακής υπέρτασης μειώθηκε κατά 29%, ενώ στους ασθενείς που δεν έλαβαν θεραπεία, ο κίνδυνος υπέρτασης αυξήθηκε. Οι συγγραφείς συμπέραναν από τα αποτελέσματα αυτά ότι όταν η αποφρακτική υπνική άπνοια μείνει χωρίς θεραπεία αυξάνεται ο κίνδυνος για την ανάπτυξη υπέρτασης ενώ η θεραπεία CPAP μπορεί να μειώσει αυτόν τον κίνδυνο. Ως εκ τούτου, η υπνική άπνοια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται πάντα. Εάν υπάρχει μη συμμόρφωση στη χρήση CPAP, υπάρχουν άλλες εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές.
Εάν οι στεφανιαίες αρτηρίες, δηλαδή οι αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά, εμφανίσουν κάποιου βαθμού απόφραξη μπορεί να αναπτυχθεί στεφανιαία νόσος (ΣΝ). Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι το μυοκάρδιο τροφοδοτείται με λιγότερο οξυγόνο από ότι φυσιολογικά. Έτσι οι ασθενείς με ΣΝ μπορεί να εμφανίσουν επεισόδια στηθάγχης δηλαδή πόνου στο στήθος, αρχικά μόνο κατά τη διάρκεια σωματικής προσπάθειας, ενώ στη συνέχεια και κατά τη διάρκεια πιο ελαφρών δραστηριοτήτων. Η πλήρης απόφραξη μίας ή περισσότερων στεφανιαίων αρτηριών μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα που αυτό με τη σειρά του μπορεί να είναι θανατηφόρο. Σε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, συμβαίνει ακριβώς το ίδιο αλλά στα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο.
Τα άτομα με αποφρακτική υπνική άπνοια διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Είναι πιθανό ότι πέρα από τις ορμόνες του στρες κι άλλοι παράγοντες συμβάλλουν στον αυξημένο αγγειακό κίνδυνο των ασθενών με ΑΥΑ όπως π.χ. η ανεπάρκεια οξυγόνου που προκύπτει από τις διακοπές της αναπνοής.(16)
Επιπλέον, οι δικοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας αυξάνουν τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής.(1) Αυτή καρδιακή αρρυθμία μπορεί να γίνει αισθητή ως αίσθημα παλμών, αλλά συχνά οι πάσχοντες δεν αισθάνονται τίποτα απολύτως. Όπως υποδεικνύει το όνομα, η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί αποσυγχρονισμό των κόλπων, όχι των κοιλιών της καρδιάς. Αυτό είναι επικίνδυνο, καθώς μπορεί να προκαλέσει τον σχηματισμό θρόμβων αίματος στους κόλπους. Εάν ένας τέτοιος θρόμβος αίματος φτάσει στην κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να προκαλέσει αγγειακή απόφραξη στον εγκέφαλο.
Είναι πιθανό να συμβούν και άλλες καρδιακές αρρυθμίες πέρα από την κολπική μαρμαρυγή ως αποτέλεσμα των διακοπών της αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τέλος, νεφρική δυσλειτουργία καθώς και προβλήματα με τη σεξουαλική ικανότητα βρίσκονται επίσης στον κατάλογο των πιθανών δευτερογενών παθήσεων της ΑΥΑ.
Η ΑΥΑ είναι μια πάθηση που δεν πρέπει να μένει χωρίς θεραπεία λόγω του κινδύνου από τις συνέπειες της. Το σενάριο κινδύνων και δευτερογενών καταστάσεων δεν θα πρέπει να σας τρομάζει. Είναι σχεδιασμένο για να σας ευαισθητοποιήσει σχετικά με την αποφρακτική υπνική άπνοια. Εάν ροχαλίζετε δυνατά ή/και αισθάνεστε διαρκή κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, μην αναβάλλετε την επίσκεψη στον γιατρό. Φροντίστε να κάνετε μια εξέταση. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι αθώα, αλλά μπορεί επίσης να κρύβουν αποφρακτική υπνική άπνοια.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική διότι υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές. Ο γλωσσικός βηματοδότης μπορεί να σας βοηθήσει να αποφευχθούν οι διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σύμφωνα με τις έρευνες, πάνω από το 90% των ασθενών είναι πολύ ευχαριστημένοι με αυτήν τη θεραπεία. Μετά την εμφύτευση του βηματοδότη, οι ασθενείς με ΑΥΑ ξαναβρίσκουν γρήγορα την παλιά τους ζωή.
Με μια ματιά: Υπνική άπνοια και καρδιαγγειακοί κίνδυνοι
1 Deutsche Gesellschaft für Schlafforschung und Schlafmedizin. Online verfügbar unter www.awmf.org/uploads/tx_szleitlinien/063-001l_S3_SBAS_2017-08_2.pdf; Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
2 Huetten M. Schlafapnoe und Fahrtauglichkeit: Autofahren als Risiko. Dtsch Arztebl 2019; 116(7):30. doi: 10.3238/PersPneumo.2019.02.15.005.
3 Acker J et al. Obstructive sleep apnea (OSA) and clinical depression-prevalence in a sleep center. Sleep Breath. 2017; 21(2):311-318. doi: 10.1007/s11325-016-1411-3.
4 Edwards C et al. Depressive Symptoms before and after Treatment of Obstructive Sleep Apnea in Men and Women. J Clin Sleep Med. 2015; 11(9): 1029–1038. doi: 10.5664/jcsm.5020.
5 Schlaf-Apnoe-Syndrom: Gefährliche Atempausen. Online verfügbar unter www.diabetes-online.de/a/schlaf-apnoe-syndrom-gefaehrliche-atempausen-1731912; Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
6 Schöbel C et al. Diabetes und Schlafapnoe. Der Diabetologe. 2018. Online verfügbar unter www.springermedizin.de/folgeerkrankungen-bei-diabetes-mellitus/diabetestherapie/diabetes-und-schlafapnoe/15425794; Zuletzt abgerufen: Juni 2020.
7 Ficker JH. Obstruktive Schlafapnoe und Diabetes. Online verfügbar unter www.thieme-connect.com/products/ejournals/pdf/10.1055/s-0038-1626073.pdf; Zuletzt abgerufen: Juli 2020-07-06.
8 Warum fördert Schlafapnoe die Entstehung eines Typ 2 Diabetes? Online verfügbar unter www.schlafapnoe-heilen.de/2019/06/28/diabetes/; Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
9 Kann Stress zu Diabetes führen? Online verfügbar unter www.diabetesde.org/gesund_leben_mit_diabetes/koerper_und_seele_im_einklang/stress_und_diabetes; Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
10 Insulin – und seine vielen Gegenspieler. Online verfügbar unter www.diabetes-online.de/a/insulin-und-seine-vielen-gegenspieler-1766724; Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
11 Wie führt Dauerstress zu Übergewicht? Online verfügbar unter www.diabetesinformationsdienst-muenchen.de/aktuelles/nachrichten/nachrichten-aus-der-diabetesforschung/news/article/wie-fuehrt-dauerstress-zu-uebergewicht//index.html; Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
12 Nieto FK et al. Association of sleep-disordered breathing, sleep apnea and hypertension in a large community based study. JAMA. 2000; 283:1829–36. Zuletzt abgerufen: Juli 2020
13 Peppard PE et al. Prospective study of the association between sleep disordered breathing and hypertension. N Engl J Med. 2000; 342:1378–84. Zuletzt abgerufen: September 2020
14 Kohler M, Stradling JR. Mechanisms of vascular damage in obstructive sleep apnea. Nat Rev Cardiol. 2010;7:677–85. Zuletzt abgerufen: September 2020.
15 Pedrosa RP et al. Obstructive sleep apnea: the most common secondary cause of hypertension associated with resistant hypertension. Hypertension. 2011;58:811–7. Zuletzt abgerufen: September 2020.
16 Goncalves SC et al. Obstructive sleep apnea and resistant hypertension; a case-control study. Chest 2007;132:1858–6.
17 Oldenburg O et al. “Sleep-disordered breathing in patients with symptomatic heart failure: a contemporary study of prevalence in and characteristics of 700 patients.” Eur J Heart Fail (2007):251-7. Zuletzt abgerufen: Juli 2020.
18 Bassetti CL et al., “Sleep-disordered breathing and acute ischemic stroke: diagnosis, risk factors, treatment, evolution, and long-term clinical outcome,” Stroke (2006): 967-72. Zuletzt abgerufen: September 2020.
19 Logan AG et al., “High prevalence of unrecognized sleep apnoea in drug-resistant hypertension,” J Hypertens (2001):22271-7.
20 Young T et al., “Sleep Disordered Breathing and Mortality: Eighteen-Year Follow-up of the Wisconsin Sleep Cohort” Sleep (2008): 1071-1078. Zuletzt abgerufen: September 2020.
21 Einhorn D, et al., “Prevalence of sleep apnea in a population of adults with type 2 diabetes mellitus,” Endocr Pract (2007): 355-62.
22 Prevalence of sleep-disordered breathing in the general population: the HypnoLaus study - www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25682233/ Zuletzt abgerufen: September 2020.
Για λόγους καλύτερης αναγνωσιμότητας χρησιμοποιείται μόνο το αρσενικό γένος. Αυτή η διατύπωση ισχύει εξίσου για όλα τα άτομα και δεν αποτελεί πράξη διάκρισης.
